ملخص الجهاز:
"در دیار مصر شاعره‌ای بود که اخیرا رخت بسرای جاوید بربست نامش(می)و بزبانهای عربی و فرانسوی شعر میسرود و نثر میساخت؛در بدعت معانی ید طولائی داشت و در ابراز احساسات رقیقه‌ای که از نفس یک زن ملتهب و از روح یکدختر ناکام برمیخاست براستی هنگامه میکرد و ادبیات تازی بویژه ادبیات نوین مصر مدیون خلاقیت الفاظ و معانی و وسعت نظر شاعرانهء اوست؛من هرگاه از دیوان پروین بر مذاق جانم ساغر معانی سر میکشم گوشهء خاطرم همواره بیاد کلمات دلنشین و معانی نغز و جانپرور«می»میگراید براستی این دو شاعرهء نابغهء شرق«آنسه می»و«پروین اعتصامی»در عالم ادب غوغا کردند و غوغای آن دو؛در روح صاحبان ذوق و قریحه شوری بپا ساخته است که وصف‌ناپذیر است اشعار پروین در پرورش جان و تن و تربیت و تهذیب نفوس و عقول توانائی بس شگرفی دارد- پروین شاعر نه‌چنان شاعری بوده که همواره مانند برخی از شاعران و گویندگان ما نظری مطلق بمضمون حرف داشته باشد؛بلکه وی را مقامی افضل از این است این شاعرهء حکیم آنچنان در توضیح و تشریح مواضیع سودمند متنوع قدرت سخن نشان داده که بقضاوت سخن سنجان بزرگ ما خویشتن را در مصاف بزرگترین شاعران ایران‌زمین درآورده است- مرا عقیده بر این است و گمان دارم هر خیرخواهی که از دیوان اشعار پروین مطلع است چنین بیاندیشد که آن قسمت از اشعار پروین را که جنبهء تربیت نفس و تهذیب اخلاق دارد میتوان بهترین سرمشق اخلاق نوباوگان و راهنمای تغلیم آنان دانست آری«پروین»معلم اخلاق و استاد فکر و نظر و مکتب مستقل شعر و ادب او از برجسته‌ترین آثار زبان و ادبیات فارسی است."
(
, 
, 
)
