ملخص الجهاز:
"اشتباه در شخص و اشتباه در موضوع که باختصار شرح داده میشود: الف-اشتباه در شخص و آن در مواردی است که انسان از طرف دیگری مورد حمله واقع شود ولی در مقام دفاع ندانسته و نفهمیده بشخص ثالثی صدمه برساند مثلا فرض کنید کسی هنگام شب در کوچه تاریکی پیش میرود و ناگهان متوجه میشود که فردی از پشتسر با اسلحه او را تهدید بقتل نموده و تقاضای دریافت وجه یا مال میکند،خطری است مسلم و دفاع در برابر آن قانونا جایز،لذا طرف پیشدستی میکند و با یک حرکت سریع ضربه محکمی بمغز تعقیب کننده وارد میآورد اما بعد از چند لحظه متوجه میشود که اشتباه کرده و کسی را که مضروب نموده عابر ضعیف و بیگناهی بیش نیست و تهدید کننده واقعی هم از محل دور شده است در اینجا حکم قضیه چگونه خواهد بود؟آیا امکان دارد با در نظر گرفتن اینکه اقدام مدافع توام با هیچ سوءنیتی نبوده و در واقع برای رفع یک حمله مسلم و قطعی از جان و مال خود دفاع کرده او را معاف از مجازات بدانیم؟ قبلا در مورد حمله گفتیم یکی از شرایط لازم آنست که باید شخص مهاجم مجنی علیه واقع شود و در اینجا دیده میشود آنکه مورد ایراد ضرب قرار گرفته مهاجم نبوده و فرد بیطرف و بیگناهی بیش نیست پس مسلم است که اشتباه کننده را در چنین مواردی (هرچند که در عمل بسیار کم اتفاق میافتد)نمیتوان بعنوان دفاع مشروع از مجازات معاف نموده ولی اعمال مجازات بطور مطلق نیز درباره وی بهیچوجه عادلانه و منطبق با موازین انصاف نخواهد بود پس راهحل قضیه چیست؟پاسخ آنست که پیدا کردن راهحل واقعی و اظهارنظر صحیح در اینمورد از هرجهت بستگی باوضاع و احوال شرایط وقوع قضیه و احاطه قاضی بمقررات قوانین جزائی داشته و چهبسا که در حالت معینی مدافع بعنوان فقدان عنصر معنوی از نظر ارتکاب جرم غیرعمد از کیفر معاف شود یا از کیفیات مخففه مجازات استفاده کند اما بهر صورت انطباق عمل او با دفاع مشروع مجوز قانونی ندارد."