خلاصة:
این مجموعه شامل رساله های مختصر و کم حجم قرآنی از میان نسخه های خطی آثار قرآنی شیعه امامیه است. از آنجا که این رساله ها معمولا به صورت مستقل، چاپ و نشر نمی شود، محققان بر آن شدند که در هر مجلد، چند رساله را در کنار هم جای دهند. درباره این مجموعه – که در حکم دانشنامه ای است- در فرصتی مبسوط باید سخن گفت؛ اما در این مجال اندک، به معرفی نام رساله ها، مولف و مصحح آنها و توضیحی مختصر، بسنده می شود. این توضیحها مبتنی بر مقدمه های پنج مجلد یاد شده است. باید دانست که پرونده این مجموعه همچنان گشوده است و محققان، مجلدات دیگر را در دست تدوین و نشر دارند.
ملخص الجهاز:
"مؤلف این رساله را در پاسخ به پرسش احمدبن محمد شفیع اصفهانی، درباره آیه چهارم سوره یوسف (یا أبت إنی رأیت أحد عشر کوکبآ...
نویسنده از دانشمندان قرن سیزدهم بوده و این رساله را در شصت عنوان، سامان داده و مباحث مختلف ادبی، روایی، کلامی و تاریخی را ذیل آیه مطرح کرده است.
این رساله ـ که در تفسیر آیه 35 سوره نور است ـ ژرف نگری و دقت نویسنده‌اش را نشان می‌دهد.
مؤلف (قرن 11) این رساله را به اشاره و راهنمایی استادش محمدبن خاتون عاملی نوشته و درباره شأن نزول سوره، فضیلت آن و بحثهای مرتبط، سخن گفته است.
مؤلف ـ که احتمالا در قرن دوازدهم می‌زیسته ـ درباره لیلة القدر، فضیلت سوره قدر و تفسیر آن سخن گفته است.
مصحح در مقدمه مبسوط خود، پس از توضیحی کوتاه در مورد زندگی‌نامه علامه حلی و اشاره به منابع شرح حال ایشان (ص 9 ـ 14) به کتابهای تفسیری او اشاره می‌کند (ص 14 ـ 17) آن‌گاه به ویژگیهای کتاب حاضر می‌پردازد: روش تفسیری، اثرپذیری این کتاب از تبیان شیخ طوسی و برخی لغزشهای جزئی.
پس از این، مصحح، نسخه‌های خطی مورد استفاده خود، به ویژه نسخه کتابخانه مجلس را ـ که بخش عمده آن به خط مؤلف است ـ می‌شناساند (ص 44 ـ 46)، و به کارهای خود در تحقیق و تصحیح کتاب می‌پردازد.
2. افزودن پاورقیهای توضیحی برای تکمیل کار مؤلف، به ویژه مواردی که ارتباط سخن مؤلف با کلام شیخ طوسی در تفسیر تبیان، روشن شده است؛ که بخش عمده آنها در صفحات 51 تا 80 آمده است."
(
, 
, 
)
