ملخص الجهاز:
"با مراجعه به نقشههای توپوگرافی 000052:1 و 0005:1 تبریز ملاحظه میشود که شهر تبریز بخشی از جلگه وسیع نسبتا مسطح را در کنارهء شرقی دریاچهء ارومیه اشغال کرده است که شکل هندسی این جلگه به صورت مثلثی است که وتر آن حاشیهء شرقی دریاچه و دو ضلع دیگر آن فصل مشترک جلگه با منطقه کوهستانی اینل وزینل با روند شمال غرب به جنوب شرق و مرتفعات پایانه توده ولکانیکی سهند با روند شمال شرق به جنوب غرب است و از برخورد این دو ضلع در بخش شرقی زاویهای حاده ترسیم میگردد(شکل 1) لذا این منطقه به شکل یک جلگه بین کوهی به شمار میآید که به سمت غرب و شمال غرب از تضاریص ارتفاعی آن کاسته میشود،محور بزرگ آن از شمال شرق به جنوب غرب امتداد دارد و شیب طولی آن نیز از شرق به غرب بوده و درجهء شیب آن 3%یا 4%است،ارتفاع متوسط این جلگه 0531 متر میباشد.
لیکن سرگذشت این جلگه مرتفع و میانکوهی جدا از تحول ساختمانی و مورفولوژیکی آذربایجان نیست در ارتباط با پیدایش این جلگه که در داخل حوضهء تبریز-ارومیه جای دارد با توجه به دادههای زمینشناسی خصوصا وضعیت چینهشناسی و تحول تکتونیکی و تغییرات اقلیمی آذربایجان که شرح جزئیات آن از حوصلهء این نوشته خارج است معلوم میشود که آذربایجان محل تراکم عوارض چین خورده،ناهمواریهای آتشفشانی است که مجموعهء این عوارض، آذربایجان را به عنوان فلات مرتفی در شمال غرب ایران درآورده است ملاحظه عکسهای هوائی 00055:1 این منطقه نشان میدهد که در آن محورهای چین خوردهء بزرگ وجود دارد که به صورت سنکلیناریومها و آنتی کلیناریومها است و در محور مرند سراب این رویداد تکتونیکی قابل تشخیص است که سنکلیناریوم شمال تبریز بخشی از این محور را تشکیل میدهد و در بخش جنوبی تبریز نیز محور آنتیکلیناریومی قابل شناسائی است(محور مراغه-خوی)که به وسیلهء تشکیلات آتشفشانی پلیو-پلیوستسن سهند پوشانده شده است(شکل 2)."