خلاصة:
خلیجفارس از نظرگاه زمینشناسی یک چالهی تکتونیکی کمعمق است که حدو 25 میلیون سال قبل،یعنی در دوران«ترسیری پسین»، بر اثر ادامهی حرکات کوهزایی آلپی و با گسترش شکافهای دریای عمان به سمت شمال غرب و در محل تلاقی دو صفحهی تکتونیکی کاملا متفاوت از نظر ساختمان زمینشناسی،یعنی پلاتفرم عربی(که دارای ساختمانی استوار و پایدار است)و دیگری فلات ایران(که یک سیستم چینخورده و گسلی ناپایدار است)شکل گرفته است.ازاینرو، کرانههای جنوبی خلیجفارس بسیار صاف و هموار است و شیبی ملایم در بستر خود دارد و کرانههای شمالی آن بسیار ناهموار و دارای ارتفاعات کموبیش وسیع در امتداد سلسله جبال زاگرس است.اقلیم منطقهی خلیجفارس به لحاظ عرض جغرافیایی و آب و هوای کشورهای مجاور، به ترتیب تحتتأثیر سیستم پرفشار جنب حاره و آب و هوای گرم و خشک عربستان است که مجموع این عوامل،منطقه را باتوجه به اینکه در مجاورت دریا و منابع رطوبتی قرار دارد،در زمرهی قلمروهای بیابانی و نیمه بیابانی قرار داده است.
ملخص الجهاز:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) بررسی ویژگیهای محیط طبیعی منطقهی خلیجفارس با تأکید بر مسائل ژئو-اقلیم منطقه حمید کامرانی دلیر(دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی-دانشگاه تهران) hkamrani@ut.
ir چکیده خلیجفارس از نظرگاه زمینشناسی یک چالهی تکتونیکی کمعمق است که حدو 52 میلیون سال قبل،یعنی در دوران«ترسیری پسین»، بر اثر ادامهی حرکات کوهزایی آلپی و با گسترش شکافهای دریای عمان به سمت شمال غرب و در محل تلاقی دو صفحهی تکتونیکی کاملا متفاوت از نظر ساختمان زمینشناسی،یعنی پلاتفرم عربی(که دارای ساختمانی استوار و پایدار است)و دیگری فلات ایران(که یک سیستم چینخورده و گسلی ناپایدار است)شکل گرفته است.
این دریای محصور در خشکی، به استثنای باریکهی هرمز که از سمت شرق به اقیانوس هند و آبهای آزاد راه مییابد،از طرف شمال به سواحل جنوبی ایران،از طرف جنوب به سواحل شبه جزیرهی عربستان و از طرفش مال غربی به جلگههای پست خوزستان و بین النهرین منتهی میشود.
از لحاظ ژئوموروفوژی1،در دو سوی خلیجفارس دو ساختمان کاملا متفاوت در تقابل هم قرار دارند:یکی شبه جزیرهی عربستان که یک پلاتفرم استوار و هموار محسوب میشود و در جنوب خلیجفارس واقع است،و دیگری فلات ایران(سیستم زاگرس)با چینخوردگی و گسلهای متعدد ناپایدار که در شمال و بستر خلیجفارس گسترش یافته است.
دو برجستگی طولی با جهت شمال غرب-جنوب شرقی،یکی در شمال شبه جزیره قطر به نام دیوارهی مرکزی که منسوب به چینخوردگی فلاب ایران است و فلات قارهی ایران را به دو بخش حوضهی مرکزی و حوضهی غربی تقسیم کرده است،دیگری در قسمت شمال شرقی خلیجفارس به نام برآمدگی شرقی در جنوب بندر لنگه کشیده شدهاند []رامشت،6631:47."