ملخص الجهاز:
"تصویری از نظریۀنظام احسنآفرینش در قرآن کریم سید محمد علی دیباجی قدمه: مسألۀکیفیت نظام آفرینش از دیرباز یکی از مسائل فلسفی-کلامی رایج میان اندیشمندان بوده است؛این مسأله در این چندسؤال خلاصه میشود:آیا نظام طبیعت بهترین نظام ممکن است؟اگر جواب مثبت است پس شرور(مثل سیلها،زلزلهها،بیماریهاو...
اما باید اذعان کرد که طرح این راه حل مصون از خطا نیست و قطعاراهبردی به حقیقت مسأله هم ندارد زیرا«{/و ما یعلم تأویله الا الله/}»8:بر تأویلقرآن جز خداوند کسی آگاه نیست؛ولی البته محکوم به خطا همنیست،زیرا قرآن در دسترس بشر است تا در آیات آن تدبر کنند(«{/لیدبروا آیاته9/}»)و نه آنکه از روی تقلید ناصواب و کور بدانمعتقد گردند({/و الذین اذا ذکروا بایات ربهم لم یخروا علیها صما وعمیانا10/}).
در بررسی آیاتی که در این باره میتوان بدانها رجوع کرد و درحلمسأله از آنها مدد جست،سه سوال اساسی را میتوان محورقرار داده و آیات پیرامون آن را جستجو و تحلیل نمود: 1-آیا شربه عنوان یک مسألۀواقعی،یا دست کم یکگرفتاری برای انسان پذیرفته است؟ 2-آیا نظام موجود برترین نظام است،و موجودات به بهترینصورت ممکن خلق شدهاند؟ 3-آیا نظامی برتر از نظام موجود برای عالم،یا لااقل برایانسان،ممکن است؟ -شربعنوان امری مسلم میدانیم که برخی از فلاسفه سعی کردهاند هر امری شری راعدمی یا نسبی بدانند و معرفی کنند.
از این روست که وجود شرور در این عالم لزوما زمینهساز خیرکثیر برای همه نیستند(چنانکه در اندیشۀارسطوئی تلقی شده است)،زیرابسیاری از آنها که آزمایش الهیاند مردمان بیشماری را ه به اردۀخویشبدنبال شهواتند به شوربختی بیشتر میکشانند و شری هستند که شر میزایندو نه اینکه خیر فرا آورند!و از این روست که ملحدان در توجیه مسأله-بهحق-درماندهاند و اگر یک ملحد سؤال کند که آیا نظام موجود برتریننظام ممکن است؟نمیتوان بدون پیش فرض مسلم دین بدو جواب مثبتداد."