خلاصة:
کودتای ۱۲۹۹ش با طراحی انگلیس و.به دست عواملی» مانند رضاخان و سید ضیاءالدین
طباطبایی اجرا شد. پس از آن رضاخان توانست با کمک عوامل "داخلی و خارجی» تمام موانع
سر راه خود را برداشته و مقدمات سلطنت خویش را فراهم سازد. نگارنده در این نوشتاره
ضمن بررسی روابط ایران و روسیه بین سالهای ۱۳۰۰ -۱۳۰۴ش / ۱۹۲۱ - ۱۹۲۵م
درصدد اثبات این مسئله است که بر خلاف تصور تنها انگلیسیها حامیان خارجی
رضاخان نبودندء بلکه روسهای کمونیست هم که در داخل و خارج کشور خود با مشکلات
بسیاری روبهرو بودندء رضاخان، رئیس الوزرا را نیز حمایت کرده و روند قدرتیابی او را
سرعت بخشیدند.
۰
The 1299 coup was done through an English plan and with the help of Reza khan and Seyyed Zia Aldin Tabatabae. Later on Reza khan with the help of both internal and external powers could overthrow all abstacles and paved the way for his own reign. The author of this article، through investigating the relations between Iran and Russia between 1300-1304 / 1921-1925 has attempted to deal with the question whether the Britons were the only supporters of Reza khan or the Russians were also involved in helping him on account of their internal and external problems.
ملخص الجهاز:
"در 25 اسفند 16/1299 مارس 1921 دو کشور روسیه و انگلستان برخی از اختلافات خود را کنار گذاشته و در لندن قرارداد فوق را به امضا رساندند که بهموجب آن انگلیسیها حاضر شدند برای اولینبار پس از انقلاب 1917 م روسیه دولت بلشویکی این کشور را بهصورت دفاکتو (defacto) شناسایی ناقص و محدود به روابط اقتصادی و فرهنگی که قابل پس گرفتن است)به رسمیت بشناسند و روسها نیز تعهد کردند از دخالت و تبلیغ مرام کمونیستی علیه بریتانیا در آسیا دست بردارند.
2 بهنظر میرسد این مطلب،توجیهی بیش نیست و علت اصلی این امر را باید در روابط دولت مسکو با رضاخان و انگلیسیها پیگیری کرد که برای بار دوم حاضر شدند کمونیستهای ایران را قربانی منافع اقتصادی خود کرده و از حمایت آنان دست بردارند.
این تغییر تاکتیکی روسیه در ایران،مصادف با دورانی است که رضاخان قصد داشت قدرت را در ایران به دست بگیرد،از اینرو آنان که از ماهیت کودتا و شخص رضاخان مطلع بودند،سعی کردند با نزدیکی به احمدشاه از قدرتیابی بیش از حد او جلوگیری کنند،اما خیلی زود بنا به دلایلی، از جمله ناامیدی از احمد شاه،جلب نظر آنان توسط رضاخان و از همه مهمتر،ترس از به خطر افتادن منافع تجاری آنها به دلیل دشمنی انگلستان،سیاست خود را تغییر داده و به حمایت کامل او پرداختند که نمونههای همراهی آنان،در ماجراهای جمهوری و شیخ خزعل مشاهده شد."