ملخص الجهاز:
آدم و حیوان هر دو پایبند عواطف و قریحه میباشند ولی تنها چیزی یا صفتی که در میاناین دو مخلوق فرق گذاشته است عقل است.
شکی نیست که در سرشت انسان عواطف و قریحه مقامیمهم و مخصوص دارند.
ولی از اهمیت روزافزون عقل در زندگانی بشر انکار نتوان کرد.
در این حکمکه تمرکز عقل بر عشق است جای تردید و شک نیست و چنانکه رومی فرموده است: {S''آن شنیداستی که هنگام نبرد#عشق با عقل هوسپرور چه کرد،،S}معلوم است که خود پیغمبر اسلام عقل را در زندگانی بشر جائی مهم و مخصوص بخشیده استو برای ما در این مسئله سیرت آن رحمة اللعالمین برجستهترین مثالی است که توان پیش کرد.
فکر عمیق او اوهام و خرافات را از دنیا محوکرد و معدوم ساخت و مجتمع را زندگانی تازهتری بخشید بقول اقبال: {S''سوختی لاتومنات کهنه را#تازه کردی کائنات کهنه را،،S}عواطف لطیف نوردیده آمنه صنف نازنینزن را از پنجه سختگیر مرد آزاد کرد و احترام زنبمرد درس داد.