نقدی بر کتاب شرح مرادات حافظ مقدمة ومراجعة

"یکی از ویژگی‌های خلاقیت این شاعر ارجمند واقف بودن و آشنایی کامل با مسائلمسیحیت،جریانات سیاسی و مذهبی در قفقاز و مخصوصا در گرجستان و انعکاس این مطالبدر دیوان نفیس اوست،به نحوی که به عقیدۀ صاحبنظران چنین دیوان اشعاری«فقط در ماورایقفقاز ممکن بود تدوین شود». 19از اشعار خاقانی استنباط می‌شود که او از تفلیس بازدید کردهاست و با زبان و فرهنگ گرجیان آشنا بوده است،ضمنا خاقانی با رجل برجسته بیزانسآندره نیکوس کومننوس1که مهمان گئورگی سوم پادشاه گرجستان بود در تفلیس ملاقاتیداشت. برای اینکه خواننده گرامی تصور صحیحی درباره آشنا بودن شاعر بزرگوار شروانی باجزئیات جغرافیایی و زندگی کشور همجوارش حاصل کند کافی است مطالب مندرجه در دوبیت از قصیده مسیحیت را بررسی نماییم: {Sمن و تاجرمکی و دیرمخران#در بقراطیانم جا و ملجأ#مرا ببینند در سوراخ غاری#شده مولوزن و پوشیده چوخا20S}در متن چاپی و تمام نسخه‌های خطی استفاده شده«ناجرمکی»آمده غیر از نسخه آقایمدرس رضوی که اینک تحت شماره 976 در کتابخانه مجلس بایگانی شده است."