ملخص الجهاز:
"البته در این میان بخش چشمگیری از علمایحوزه،مانند مرحوم آیت الله صدر،مرحوم آیت الله خوانساری وهمچنین علمای مناطق گوناگون کشور،نیز حضور داشتند کهاز مسئلۀ ملی شدن صنعت نفت حمایت کردند و در گسترشسیاست اعتراض در برابر قرارداد 1312 سهیم بودند،متأسفانه بهاین بخش از علما کمتر در تاریخنگاریهای این دوره توجه شده ودر کل سهم نیروهای مسلمان در ماجرای ملی شدن صنعت نفتچندان مطرح نشده است.
از سویدیگر به دلیل حوادثی که پس از ماجرای ملی شدن صنعت نفتاتفاق افتاد،این موضوع از دستور کار جدی نیروهای مذهبیخارج شد و آنقدر به آنچه خودشان انجام داده بودند دچار بیمیلیشدند که آرامآرام سهم آنها هم در شکلگیری این جنبش بهنوعی فراموش و حتی انکار شد.
آیت الله کاشانی مجتهدی سیاسی بود که پیش از ماجراینهضت ملی شدن صنعت نفت نیز سابقۀ فعالیت سیاسیگستردههای در مخالفت حضور انگلیس در منطقه داشت."