خلاصة:
آخرین و کوتاه ترین تقریر از «برهان صدیقین» از علامه طباطبایی است که استاد جوادی آملی درباره آن ادعا کرده اند که هیچ پیش فرض فلسفی ندارد و از این رو، می تواند به عنوان اولین مساله فلسفی مطرح شود. این ادعا بحث هایی را پدید آورده و مورد تایید و انکار برخی از معاصران قرار گرفته است. در مقالات متعددی که در این زمینه به نگارش درآمده است، این ادعا به صورت موردی بررسی و نقد شده است. در این مقاله، ادعای استاد جوادی آملی را به صورت کلی و بدون توجه به برهان علامه طباطبایی بررسی می کنیم و می خواهیم ببینیم که آیا اثبات وجود خدا بدون کمک پیش فرض فلسفی اصولا ممکن است یا خیر؟ در این مقاله، با صورت بندی «موجود بودن خدا» در منطق مرتبه دوم هنکین (که با ادات های وجهی ترکیب شده است) و با استناد به اثبات ناپذیری آن در این منطق، نشان داده ایم که اثبات این مفهوم بدون پیش فرض فلسفی امکان ندارد.
Allameh Tabatabaei has proposed the last and the shortest formulation of the “Seddiqin Argument” of which Javadi Amoli believes it provides no philosophical presuppositions and therefore can be the first question in Islamic Philosophy. The claim has yielded controversies pro and con. In the papers written on the subject matter، the claim has been criticized in particular and not in general. I try to see the claim in general and ask، “Is it possible in principle to argue for a god without any philosophical presuppositions?” In this paper، I formalize “existence of a god” in Henkin second-order logic equipped with modal connectives، and by its improvability at the logic، I show that it is not possible to prove the “existence of a god” without any philosophical presuppositions.
ملخص الجهاز:
"در این مقاله،ادعای استاد جوادی آملی را به صورت کلی و بدون توجه به برهان علامه طباطبایی بررسی میکنیم و میخواهیم ببینیم که آیا اثبات وجود خدا بدون کمک پیش فرض فلسفی اصولا ممکن است یا خیر؟در این مقاله،با صورتبندی«موجود بودن خدا»در منطق مرتبه دوم هنکین(که با اداتهای وجهی ترکیب شده است)و با استناد به اثباتناپذیری آن در این منطق،نشان دادهایم که اثبات این مفهوم بدون پیشفرض فلسفی امکان ندارد.
اما در ابتدا،تعریفی از برهان صدیقین را از یکی از فیلسوفان معروف معاصر ذکر میکنیم که بنا به آن،برهان صدیقین به یک برهان صرفا منطقی فرومیکاهد:استاد عبد الله جوادی آملی برهان صدیقین را برهانی برای اثبات وجود خدا میداند که از هیچ اصل فلسفی کمک نمیگیرد:«برهان صدیقین آنگونه که آیه «أو لم یکف بربک أنه علی کل شیء شهید» بر آن اشعار دارد،باید برهانی باشد که اصلا نظر به غیر واجب نداشته و در نتیجه،بدون استعانت از اصول فلسفی به عنوان اولین مسأله فلسفی مطرح شود»(جوادی آملی،1378،ص 215)(تأکید از ماست).
هستند،دلیل این مسأله آن است که صورتبندی آنها در منطق جدید بدون کمک سایر علوم قابل اثبات نیست: (به تصویر صفحه مراجعه شود) بنابراین،فلسفی نبودن اصل عدم تناقض و اصل این همانی به معنای این است که این دو اصل،جزء گزارههایی هستند که تنها به کمک اصول موضوعۀ منطق جدید اثبات میشوند و این البته هیچ منافاتی ندارد که فیلسوفان نیز درباره آن سخنی گفته باشند و آن را تایید کرده باشند."