خلاصة:
قش آفرینی زنان در جامعه نشاندهنده پویایی و سرزندگی هر جامعهای میباشد. زنان ایرانی در عرصههای مختلف و در ادوار متفاوت تاریخ، در حرکتهای جمعی جامعه ایران مشارکت داشتهاند. این کنشهای جمعی، در سرتاسر تاریخ با نسبتهای متفاوتی صورت پذیرفته است. در دوره قاجار به علت توسعه ارتباطات و مراودات ایرانیان با کشورهای اروپایی و نیز استثمار و استعمار ایران توسط انگلیس و روسیه، تغییراتی در هویت زنان ایرانی به وجود آمد. در این میان، گروههای مختلفی (از گروه های مذهبی گرفته تا گروه های آزادی خواهی غرب گرایانه) دست به کنش جمعی زدند. پژوهش حاضر با این پیشفرض که زنان در این دوره برای نخستین بار به شکل منظم و گروهبندیشده کنش جمعی انجام میدادند و سعی در نفوذ در لایههای اجتماعی عمومی جامعه داشتند، نخست زمینههای اجتماعی و زندگی روزانه زنان ایرانی و سپس کنشهای جمعی زنان ایرانی را در زمینههای انتشار مجلات و روزنامهها، نامهها و اعلامیهها، تشکیل محافل و سازمانهای زنانه، تاسیس مدارس دخترانه، استفاده از خانهها به جای مدارس، هنر و ادبیات اعتراضی، تظاهرات و تجمعات اعتراضی و مبارزه برای دست یابی به حق رای را مورد بررسی قرار می دهد و در ادامه، به کاوش درباره گفتمان موجود در میان زنان دوران مشروطه می پردازد.
ملخص الجهاز:
پژوهش حاضر با این پیشفرض که زنان در این دوره برای نخستین بار به شکل منظم و گروهبندیشده کنش جمعی انجام میدادند و سعی در نفوذ در لایههای اجتماعی عمومی جامعه داشتند، نخست زمینههای اجتماعی و زندگی روزانه زنان ایرانی و سپس کنشهای جمعی زنان ایرانی را در زمینههای انتشار مجلات و روزنامهها، نامهها و اعلامیهها، تشکیل محافل و سازمانهای زنانه، تأسیس مدارس دخترانه، استفاده از خانهها به جای مدارس، هنر و ادبیات اعتراضی، تظاهرات و تجمعات اعتراضی و مبارزه برای دستیابی به حق رأی را مورد بررسی قرار میدهد و در ادامه، به کاوش دربارة گفتمان موجود در میان زنان دوران مشروطه میپردازد .
این فضای اجتماعی در دورة قاجار به صورت منظم برای اولین بار به سرعت وارد کشور ایران شد و باعث تغییراتی در جامعه زنان دورة قاجار گردید.
(ورهرام، 1367، ص391) تاریخ یک قرن پیش گویای این است که زنان ایرانی که مجالی برای حضور در عرصههای اجتماعی نداشتند، در پستوها و پشت پرده، انجمنهای نیمه سری تشکیل دادند.
(پایدار، 1379، ص101) نخستین فعالیتهای زنان در عرصه سیاسی پس از پیروزی انقلاب مشروطه، مربوط به حمایت و مشارکت آنها در تأسیس بانک ملی ایران است.
یکی از ویژگیهای جنبش زنان در این دوره آن است که رهبران جنبش، نشریات و انجمنهای زنان در چندین شهر بزرگ دیگر(به غیر از تهران) نیز حضور داشتهاند؛ از جمله در تبریز، اصفهان، شیراز، مشهد و رشت.