ملخص الجهاز:
"اینکبه دو تا از آنها اشاره میکنیم: یک-مصوتهای کوتاه،کسره،و ضمه پایانیکلمه و«و»عطف و کسره اضافه به ضرورت وزن کشیده تلفط و معادل یک مصوت بلند حسابمیشود در این صورت«ت-ن؟»به صورت هجایبلند«--»تقطیع میشود(زیرا مصوت کوتاه ضمهکشیده و برابر دو حرف حساب میشود)،همچنیننام(نامه)«--ن؟»به صورت«--»«و گل من»-«ن؟ن؟-»به صورت«ن؟--»و«سردست»-ن؟ن؟-ن؟»به صورت«ن؟--ن؟»،مثال: (به تصویر صفحه مراجعه شود)شعر فوق تقطیع هجایی شده است،اکنون بهترتیب هریک از هجاهای مصراع اول را با هریک ازهجاهای مصراع دوم مقایسه میکنیم میبینیم کههجای ششم در مصرع اول بلند اما در مصرع دومکوتاه است،ضمه هجای کوتاه مصراع دوم(ر)طبقاختیارات شاعری کشیده تلفظ میشود و لذا هجایکوتاه آن بلند به حساب میآید،همچنین هجایهشتم مصراع دوم بلند است اما در مصراع اولکوتاه،و این هجای کوتاه یعنی کسره پایانی کلمهطبق اختیارات شاعری کشیده تلفظ میشودو هجای بلند حساب میگردد."