ملخص الجهاز:
"این بیت،از قصیدهای است از«متنبی»،به مطلع: {Sبم التعلل لا اهل و لا وطن#و لا ندیم و لا کأس و لا سکنS} که در اغراض السیاسه(چاپ دکتر شعار،ص 337)چنین به فارسی درآمده است: {Sچرخ نه چنان رود که خواهد مردم#باد نه چنان وزد که خواهد کشتیS} همین بیت،در گنجینۀ سخن(دکتر صفا،ج 2،ص 198 به نقل از دستور دبیری، چاپ صادق عدنان ارزی)اینگونه آمده است که بهتر از ضبط اغراض السیاسه است: {Sروز،نه چونان بود که خواهد مردم#باد،نه چونان رود که خواهد کشتیS} همچنین به تجارب السلف،چاپ عباس اقبال آشتیانی،ص 262 و مکتوبات مولوی،طبع دکتر توفیق سبحانی،طهران،1371،ص 120-نامۀ چهل و هفتم-و التوسل الی الترسل،چاپ احمد بهمنیار،طهران 1315 شمسی،صفحههای 164،177، 208 و تاریخ وصاف،چاپ هند،1333 قمری،ص 334-که فقط مصراع اول،از بیت تازی آمده-رجوع گردد.
این شعر معروف معزی(دیوان،عباس اقبال طهران 1318 ص 598 بدون ضبط بیت اول،مقایسه شود با بیست مقالۀ قزوینی،ح 1،طهران،1332، ص 79-80)و ابیات بعد از آن که در بعضی از متنهای قدیم،از جمله کلیله و دمنه بهرامشاهی،مینوی ص 360 و مابعد،نقل شده است؛از قصیدۀ بسیار معروف اوست به مطلع: {S«ای ساربان!منزل مکن جز در دیار یار من# تا یک زمان زاری کنم بر ربع و اطلال و دمن»S} در مدح ابو طاهر،سعد بن علی بن عیسی القمی،از وزیران سنجر.
در باب این بیت و نام گویندۀ آن،بنگرید به:احوال و اشعار رودکی،سعید نفیسی،ص 458 و 461؛امثال و حکم دهخدا،ج 4،ص 1201 و دیوان سنایی،به تصحیح محمد تقی مدرس رضوی،طهران،1341،ص 861،که از غزلی است به مطلع: {Sمرا لبان تو باید،شکر چه سود کند؟#به جای مهر تو،مهر دگر چه سود کند؟S} و نیز اسرار التوحید،طبع دکتر صفا،ص 111 و یادداشت متعلق به صفحۀ 130 همین کتاب."