ملخص الجهاز:
"در اینجا ما همکاران و دوستان دکتر اخوان زنجانی در ماهنامهء اطلاعات سیاسیـ-اقتصادی ضمن عرض تسلیت به خانوادهء گرامی این عزیر از دست رفته،برای زنده نگهداشتن یاد او،آخرین مقالهای را که قرار بود خود استاد با حضور در دفتر ماهنامه برای انتشار در اختیار ما قرار دهد-ولی دست اجل فرصت این کار را از او گرفت-منتشر میسازیم.
ایران با پیروی از این سیاست مبنی براینکه1)امنیت خلیج فارس باید توسط خود کشورهای ساحلی خلیج فارس تأمین شود و2) در راستای اجرای همین سیاست قدرتهای بیگانه از جمله آمریکا نباید در منطقه حضور نظامی داشته باشند،هم آمریکا را متقاعد نمود که خلأ ناشی از خروج بریتانیا را پر نکند(بحران ویتنام در این امر شدیدا مؤثر واقع گردیده بود)و همزمان طرحهایی امنیتی برای منطقه ارائه داد و این حتی پیش از در دست گرفتن مقام ریاست جمهوری توسط نیکسون بود.
به نظر میرسد که از لحاظ سیاسی-گذشته و حال-و از لحاظ سیاستگذاری- آینده-پاسخ دادن به این پرسش مطرح است که اگر آمریکاییها تا این اندازه در ایران صاحب قدرت و نفوذ بودهاند،و اگر تحلیلهای آنها از وضعیت سیاسی و اقتصادی ایران تا این اندازه درست بوده و اگر بیثباتی سیاسی را پیشبینی میکردهاند،پس چرا دست به اقدامی برای تصحیح و بهبود وضعیت نزدهاند؛و در مواردی هم که دست به چنین اقدامی زدند،مانند کوشش برای برقراری روابط نزدیکتر با جبههء ملی و حمایت از نقش فعال آن در ایران،اقدامات آنها با شکست مواجه گردیده است؟احتمالا پاسخ را باید در این امر جستجو نمود که گرچه آمریکا در ایران از نفوذ گستردهای برخوردار بوده است اما این نفوذ آنقدرها هم که تصور میشود عمیق نبوده است."