ملخص الجهاز:
"عدهای معتقدند که اقوام وملل مشرق زمین،ادوار کلاسیک تاریخ اجتماعی خود را کما بیش از روی نمونۀ یونان و روم طیکردهاند،و از مخالفین این تز،بانی جامعهشناسیعلمی نخستین کسی بود که در«مقدمۀ نقد اقتصادسیاسی»ویژگیهای سازمان تولیدی و اجتماعیممالک آسیائی را در دورههای ما قبل کاپیتالیسمبیان و خاطر نشان کرده است.
نقص شناخت کتاب در پارهای از قسمتها عاری ازنقص نیست،از جمله در جائیکه راجع به ظهوراسلام و هجوم اعراب صحبت میکند،اصول وفروع دین را باهم مخلوط کرده و سرسری وشتابناک میگذرد و بطور عموم،گاهی نویسندگانبطن قضایا را نتوانستهاند بشکافند،زیرا اگر میاننگارش تاریخ یک کشور برمبنای وقایع(بطریقیکه معمول است و تدریس میشود)با اثری کهبر اصول علمی تاریخ نگاری استوار است،فرققائل باشیم،بیشک نمیتوانیم برای تهیه چنیناثری فقط در یک آکادمی بنشینیم و فارغ ازمشهودات و حقائق تجربی،اسناد و مناطق را بهالسنه مختلف جلوی خود بگذاریم و تحقیق ونگارش کنیم،این روش گرچه کاملا علمی ولازم است لیکن فقط وسیله است آنهم بشکلی کهقالبها و ضوابط قبلی و اندکی پیش ساخته بر کارتحقیق و بالمآل بر اثری که بوجود میآید حاکمباشند و حال آنکه یک حکم مفهوم را در همهمصادیق نمیتوان یکسان جاری ساخت،بنابراینوسیله باید به زیور هدف نیز آراسته شود،یعنیتجسس عینی و کاوش عملی بمثابه جانی است کهدر پیکر تحقیق کتابی و تئوریک میدمیم با توجهباینکه به اعتراف نویسندگان مآخذ آنها کاملنیست."