خلاصة:
طبقه بندی اقلیمی نواحی جغرافیایی از گذشته های دور اذهان اقلیم شناسان را به خود مشغول کرده است، استفاده از چند پارامتر اقلیمی در روش های سنتی به تنهایی نمی تواند گویای واقعیت اقلیم نواحی باشد. بنابراین در سالیان اخیر محققان کوشیده اند با استفاده از غالب پارامترهای موثر بر اقلیم و روش های چند متغیره تصویری واقعی از اقلیم نواحی ارائه دهند. هدف این مقاله پهنه بندی اقلیمی استان مرکزی با روش تحلیل عاملی و خوشه ای است. در این روش ها غالب عناصر اقلیمی در تعیین نوع آب و هوای منطقه دخالت داده می شود. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی و خوشه ای پهنه بندی اقلیمی استان مرکزی صورت گرفت. برای بهبود نتایج طبقه بندی اقلیمی از آمار ایستگاه های مجاور تا نیم درجه جغرافیایی فاصله استفاده گردید. برای این امر یک ماتریس ۲۱ در ۲۹ شامل ۲۱ ایستگاه سینوپتیک هوا شناسی و ۲۹ متغیر اقلیمی تشکیل شد به علت تفاوت در مقیاس اندازه گیری متغیر ها از نمره استاندارد داده ها استفاده گردید. بررسی نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که اقلیم منطقه متاثر از ۶ مولفه غباری ـ برودتی، بارشی، ابرناکی ـ نمی ، گرمایی، بارشی ـ سرمایشی و ابرناکی ـ تندری است. مولفه های یاد شده حدود ۹۰ درصد رفتار آب و هوایی منطقه را تبیین کردند. تحلیل خوشه ای بر روی عوامل یاد شده وجود هفت ناحیه آب و هوایی را در منطقه نشان داد. این نواحی عبارتند از: ناحیه معتدل و نیمه مرطوب غباری، گرم و نیمه خشک، نیمه سرد و نیمه مرطوب غباری، معتدل و نیمه خشک غباری، معتدل نیمه خشک، سرد و نیمه خشک غباری و نیمه سرد مرطوب تندری.
ملخص الجهاز:
در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی و خوشهای پهنه بندی اقلیمی استان مرکزی صورت گرفت.
نیونهام (۱۹۶۸) با استفاده از ۱۹ متغیر در ۷۰ ایستگاه هواشناسی بریتیش کلمبیا پهنه بندی آب و هوایی را با تحلیل عاملی انجام داد که مشخص شد ۳ عامل ۸۷ درصد رفتار اقلیمی منطقه را تبیین کرده است.
یونس (۲۰۱۱) جهت طبقه بندی آب و هوایی شبه جزیره مالزی از تحلیل عاملی و روش خوشهای استفاده کرد نتایج تأثیر بسیار مناسب این روشها بر روی طبقه بندی را نشان داد.
جهانبخش و ترابی (۱۳۸۳) برای پیش بینی و بررسی تغییرات دما و بارش در ایران از روش تحلیل خوشهای و سری زمانی استفاده کردند نتایج این مطالعه نشان داد که تغییرات اقلیمی در مناطق مورد مطالعه طی دوره آماری یکسان نبوده است.
خلیلی و همکاران (۱۳۸۳) با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی در سیستم سلیانینف نواحی شمال غرب ایران را پهنه بندی اقلیمی کردند که مشخص شد اقلیم منطقه از نیمه خشک شدید تا مرطوب سرد متغیر است.
2- دادهها و روش شناسی برای انجام این پژوهش ۲۹ متغیر اقلیمی ۲۱ ایستگاه سینوپتیک استان و نواحی اطراف مورد استفاده قرار گرفت (جدول ۱).