خلاصة:
اقتصاد سایه¬ای، بخش مهم و انکار¬ناپذیر اقتصاد تمام کشورها بخصوص کشورهای در حال توسعه است. اکثر واحدهای فعال در این بخش از اقتصاد، دارای اثرات جانبی منفی زیست¬محیطی می باشند. با توجه به طرح مباحث توسعه پایدار و فشارهای جهانی رو به رشد به منظور اتخاذ سیاست هایی در جهت حفظ و حمایت از محیط-زیست، توجه به عواملی که سلامت محیط¬زیست را در معرض تهدید قرار می دهد، از اهمیت جدی برخوردار می باشد. مقاله حاضر ضمن اینکه برای نخستین بار به بررسی تاثیر متغیرهای شاخص سیاسی و نسبت جمعیت فعال به کل جمعیت بر متغیر پنهان اقتصاد سایه¬ای می¬پردازد، اولین مطالعه¬¬ای است که علاوه بر بررسی اثرات مستقیم متغیرهای علی اقتصاد سایه-ای، به بررسی اثر برهم¬کنش این متغیرها بر روی متغیر پنهان اقتصاد سایه¬ای به منظور تخمین روند و حجم آن با کاربرد نرم¬افزار مدل¬سازی لیزرل می¬پردازد؛ و با توجه به اینکه در ایران، موضوع اثرات منفی فعالیت¬های اقتصاد سایه¬ای روی محیط-زیست تا کنون مورد توجه قرار نگرفته و در سایر کشورها نیز ادبیات موجود در این حوزه بسیار محدود بوده و عمدتا مباحث به صورت کلی و نظری مطرح شده است، برای اولین بار به بررسی ارتباط اقتصاد سایه¬ای و آلودگی هوا پرداخته است. نتایج حاصل از مطالعه حاضر مبین این است که میانگین نسبت حجم اقتصاد سایه¬ای به تولید ناخالص داخلی طی دوره مورد بررسی (1386-1354) معادل 25/12 درصد بوده و به طور متوسط، به ازای هر یک واحد افزایش در اندازه اقتصاد سایه-ای، آلودگی هوا به مقدار 17/0 درصد افزایش می¬یابد.
Shadow economy is an important part of economy in almost all countries especially the developing ones. Most of active firms in this part of economy have negative externality on the environment. Considering the importance of sustainable development and growing international pressures to maintain and support the environment more and more attentions have been drawn to the factors affecting and threatening environmental health. The present paper for the first time considers the role of variables like polity index and active population to total population ratio and how they affect the shadow economy. In addition to the main direct effects of these variables on shadow economy the indirect effects of causal variables through interaction with shadow economy are also examined. Since the relationship between shadow economy and air pollution has been somehow disregarded in economic literature to a large extent in Iran and to some extent at international level the present paper for the first time focuses on the relationship between shadow economy and air pollution. The results indicate that on average the ratio of shadow economy to GDP is 12.25% and a 1% increase in the size of the shadow economy raises the water pollution by 0.17%.
ملخص الجهاز:
"مقاله حاضر ضمن اینکه برای نخستین بار به بررسی تأثیر متغیرهای شاخص سیاسی و نسبت جمعیت فعال به کل جمعیت بر متغیر پنهان اقتصاد سایهای میپردازد،اولین مطالعهای است که علاوه بر بررسی اثرات مستقیم متغیرهای علی اقتصاد سایهای،به بررسی اثر بر هم کنش این متغیرها بر روی متغیر پنهان اقتصاد سایهای به منظور تخمین روند و حجم آن با کاربرد نرمافزار مدل سازی لیزرل میپردازد؛و با توجه به اینکه در ایران،موضوع اثرات منفی فعالیتهای اقتصاد سایهای روی محیط زیست تا کنون مورد توجه قرار نگرفته و در سایر کشورها نیز ادبیات موجود در این حوزه بسیار محدود بوده و عمدتا مباحث به صورت کلی و نظری مطرح شده است،برای اولین بار به بررسی ارتباط اقتصاد سایهای و آلودگی هوا پرداخته است.
گر چه واحدهای اقتصادی فعال در هر دو بخش رسمی و سایهای باعث ایجاد آلودگی صنعتی میشوند اما بنا به دلایل مذکور و نظر به اینکه این واحدها دسترسی به تکنولوژی سالم زیست محیطی نداشته و اغلب از تکنولوژی از رده خارج استفاده میکنند )5002,iruhduahC( بنابراین،سهم عمدهای از آلودگی را به خود اختصاص دادهاند و آلودگی ایجاد شده توسط واحدهای اقتصادی این بخش،به طور معناداری بیشتر از آلودگی ایجاد شده توسط بخش رسمی میباشد )8002,esoB dna iskaB( با توجه به پنهان بودن اقتصاد سایه و عدم وجود اطلاعات قابل اتکاء در مورد واحدهای اقتصادی فعال در این بخش،علی رغم سهم بسیار زیاد این واحدها در ایجاد اثرات جانبی منفی و مخرب زییست محیطی،تلاشهای معطوف به کنترل آلودگی در کشورهای در حال توسعه،بر واحدهای اقتصادی فعال در بخش رسمی متمرکز شده است )0002,namkcalB( ."