ملخص الجهاز:
معین در بخش نهم کتاب خود به بررسی تأثیر مزدیسنا در نثر پارسی میپردازد و از این رهگذر از تاریخ بلعمی داستان پادشاهی گشتاسب را نقل میکند (ص 903-013)، از آثار غزالی کیمیای سعادت را مورد تأمل قرار داده، به حرام بودن خرید و فروش وسایل و ابزار شادی برای عید نوروز و شب سده اکتفا میکند (ص 033 و 133)، از جوامعالحکایات عوفی، داستان پادشاهی گشتاسب و حمایت از زرتشت و تدوین زند و پازند را نقل میکند (ص 643-543)، از آثار عطار به تذکرةاالولیاء اشاره میکند و از گفتوگوی چند عارف با چهار زرتشتی داستان نقل میکند (243-543) و همچنین از چند نثر فارسی دیگر مطالبی در همین حدود نقل میکند.
مردم انتظار داشتند که بزرگمهر پس از (بیهقی، 8831: 1/767 و 867) نکتۀ قابــل تأمل قرابت برخی پندهای آذرباد با این ســخنان گذراندن دورۀ سخت و تاریک زندان با کمترین آب و غذا، الغر حکیمانۀ بزرگمهر اســت که اگــر بخواهیم آثار فرهنگ ایرانی و بیمار شده باشد و آثار آن در چهره و اندامش دیده شود، ولی و یا بنا به قول معین «مزدیســنا» را در تاریخ بیهقی جستوجو او را در ســالمت کامل و حالی خوش یافتند.
«یافتندش به تن کنیم الزم اســت به جای جســتوجوی واژۀ «زرتشتی و گبر» قوی و گونه برجای» در متون ادب فارســی، رگههای فکری و اندیشههای ایرانی را بزرگمهر در پاســخ به مردمی که حیرتزده از او پرسیدند: جستوجو کنیم و این کاری است که در تحقیق ارزشمند معین چه کار کردهای که سختی زندان بر تو اثر نگذاشته؟ گفت: نقش پررنگی ندارد4: برای خود گوارشــی ساختهام از شش چیز، هر روز لختی از در سخنان آذرباد (دینکرد ششم، نقل از اشه، 2831: 053) آمده است5: آن بخــوردم تا بدین بماندهام.