خلاصة:
آیین قربانی از کهنترین آیینهای تمام ادیان، اعم از ابتدایی و پیشرفته، است. انسانها در تمام ادوار کوشیدهاند تا با تقدیم هدیه و قربانی به خدا یا خدایان، خشنودی آنها را جلب کرده، از خشم و غضبشان جلوگیری کنند. قرآن کریم منشأ قربانی در ادیان را امر الاهی میداند: «برای هر امتی قربانگاهی قرار دادیم، تا نام خدا را (به هنگام قربانی) بر چهارپایانی که به آنان روزی دادهایم، ببرند». این آیین در طول دورههای مختلف به علل گوناگون، دستخوش تغییر و تحولهای زیادی شده است. آیین قربانی در ادیان مختلف، دارای شباهتهایی، از جمله یاد خدا و تقرب به او در قربانی، است و در مواردی نیز با یکدیگر اختلاف دارند، مثل جایگاه قربانی در شریعت، نحوه ادای قربانی و... . یکی از ادیان زنده و نزدیک به اسلام، یهودیت است. آیین قربانی در یهودیت نیز فراز و نشیبهایی را به خود دیده است. وابستگی مستقیم قربانی به معبد مقدس یهودیان، این آیین را، پس از تخریب معبد، به تعطیلی کشاند. در مراحل بعد یهودیان جایگزینهایی را برای قربانی در نظر گرفتند. در این نوشتار بر آنیم تا به بررسی جنبههای مختلف قربانی در یهودیت مثل پیشینه و پیدایش قربانی، جایگاه قربانی، گونههای قربانی، تحولات قربانی و... بپردازیم.
ملخص الجهاز:
"برای تأیید این نظریه به فقراتی از کتاب مقدس نیز استشهاد شده است: «بعد از این ذبایح خود را برای دیوهایی که در عقب آنها زنا میکنند، دیگر ذبح ننمایند» (لاویان17: 7)؛ اما این نظریه مورد انتقاد شدید علمای یهود واقع شده است؛ زیرا قربانی را به مرتبه عادی و دنیایی تدابیر تربیتی تنزل مقام داده است (C.
قربانی اسحاق برخی این پرسش را مطرح میکنند که اگر در شریعت یهودی، از قربانی انسانی نهیشده و هرگز دستوری از سوی خداوند برای قربانی انسانی نرسیده است، ماجرای امر خداوند به ابراهیم مبنی بر ذبح فرزند چه بوده است؟ آیا خداوند از ابراهیم، قربانی انسانی خواسته است؟ آیا میتوان گفت قربانی انسانی که در تاریخ بنیاسرائیل موجود است، از همین امر خداوند نشئت گرفته است و نه از فرهنگ بیگانگان؟ چنانکه برخی گفتهاند: «احتمال اینکه قربانی انسانی به همراه ابراهیم وارد کنعان شده باشد، بسیار قوی است» (Cohn-sherbok, 1999: 69).
اگرچه فقط کاهنان قربانیها را تقدیم میکنند، اما آورنده قربانی نیز ــ در قربانی سوختنی ــ پیش از تقدیم، دست خود را روی سر حیوان میگذارد؛ تفسیرهای گوناگون و مشابهی برای این عمل ارائه شده است؛ عزرا و نحمیا معتقدند با قراردادن دست بر سر حیوان قربانی، گناهان فرد گناهکار به آن حیوان منتقل میشود و قربانیگزار باید بداند که خود او مستحق ریختهشدن خونش بوده است (Rothkoff, 2007: 648)."