ملخص الجهاز:
در ایران نیز پس از برپایی نظام مشروطیّت، در همان مجلس اوّل، نیاز به این امر پارلمانی و فرهنگی محسوس گردید و برای نخستینبار مرحوم دکتر ولیالـلهخان نصر که سوابق علمی و مطالعات سیاسی داشت (رئیس مدرسه علوم سیاسی)، در دهم شوال 1325 قمری (آغاز دومین سال پارلمانی ایران) در مذاکرات مجلس به لزوم تأسیس «کتابخانه» بدینسان اشاره کرد: «چون مرا برای کميسیون لوایح قانونی و معارف معیّن کردهاند، لازم است این عرض را بکنم که در همهجا پارلمانها یک کتابخانه مخصوصی دارند که در آن از تمام معاهدهنامهها و قانوننامههای دول هست.
در آن کمسيون، تهیه نظامنامه بر عهده حضرت آقای مصدّقالسلطنه نماینده محترم و عضو آن کمیسون واگذار شد، مشارالیه نیز تحمّل زحمت و تهیه فرمودهاند که در سواد مشخصًه موجودست» در پایان نظامنامه آمده است: «مواد بیست و هفتگانه مرقومه در جلسات عدیده با حضور اعضاء کمسيون منتخبه از طرف اداره مباشرت مجلس با حضور مباشرین مطرح و در جلسه هفتم حوت 1303 با اتفاق آرا تصویب گردید» لازم به یادآوری است که دکتر مصدّق در دوره اوّل مجلس شورای ملّی از طرف مردم اصفهان به نمایندگی انتخاب شد امّا به علّت نرسیدن سن وی به حد نصاب نمایندگی ایشان (رجوع شود به تصوير صفحه)مورد قبول واقع نشد.
در مجلس پنجم و ششم که شادروان دکتر محمّد مصدق به نمایندگی مجلس شورای ملّی انتخاب شده بود، با آگاهی زیادی که در امر پارلمانی و ساختارهای اجتماعی و فرهنگی آن داشت، بیتردید به عنوان عضو کمسیون معارف، نسبت به کتابخانه مجلس و ایجاد نظم و مقررات دقیق در آن، مورد مشورت و گفتوگو قرار گرفت و ارباب کیخسرو از وی تقاضا کرد که نظامنامه اساسی درباره کتابخانه تهیه نماید.