چکیده:
کنترل تعاملی، بهعنوان یکی از نظامهای کنترل، در بستر ارتباطات و تعامل طرفینی بروز مییابد. مدیران بهمنظور دستیابی به اطلاعات مناسب در راستای اعمال کنترل، از کنترل تعاملی استفاده میکنند. این پژوهش با هدف شناسایی سازوکارهای کنترل تعاملی در سیره امام علی(ع)، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به مطالعة سیرة مدیریتی ایشان میپردازد. پس از بررسیهای انجامشده، دو دسته سازوکارهای رسمی و غیررسمی در نظام کنترل تعاملی ایشان طراحی شد. سازوکارهای رسمی کنترل تعاملی در سیرة ایشان، شامل اطلاعرسانی و شفافسازی، کسب اطلاعات از مجاری رسمی، و ارائة بازخور میباشد. سازوکارهای غیررسمی کنترل تعاملی در سیرة ایشان، مواردی از قبیل امر بهمعروف و نهی از منکر، کسب اطلاعات از مجاری غیررسمی، و آموزش سرمایههای انسانی در خارج از تعاملات سازمانی را دربرمیگیرد. در نهایت، این نتیجه بهدست آمد که امام علی(ع) برخی از سازوکارهای غیررسمی کنترل تعاملی را برای جبران نواقص کنترل رسمی در سازمان به کار میگرفت.
خلاصه ماشینی:
"مدیران در نظام کنترل تعاملی، کانالهای ارتباطی رسمی را ـ که در سازمان موجود میباشد ـ برای اعمال کنترل به کار میگیرند و از این طریق با محیط درونی و بیرونی تعاملاتی برقرار میسازند تا بدینوسیله انحرافات رخبرتافته را تشخیص داده، اقدامات لازم را برای اصلاح آنها انجام دهند.
ایشان بهمنظور کنترل امور اقتصادی و عملکرد کسبة بازار، از طریق پرسش یا حضور در بازار و بررسی اجناس و قیمت آنها، از روند اقتصادی جامعه اطلاع مییافت تا در صورت لزوم و درک انحراف، اقدامات کنترلی مقتضی را اعمال نمایند؛ چنانکه در این خصوص از ابوالصهباء نقل شده است که علی(ع) را در کنار علفزاری دیدم که از قیمتها سؤال میکرد (شوشتری، 1409ق، ج8، ص563) .
استفاده از سازوکار امر به معروف و نهی از منکر در سازمان، این امکان را فراهم میسازد تا همة افراد ذیربط، خود را نسبتبه تحقق اهداف، متعهد بداند و در صورت بروز و مشاهدة انحرافات، برای زدودن و اصلاح آنها اقدامات لازم را اعمال کنند.
توصیة ایشان به امر به معروف و نهی از منکر و ممارست بر آن، بهویژه در ارتباط با خلفای پیشین، حکایت از این مهم دارد که تکتک افراد جامعه، بدون در نظر گرفتن پست و منصب سازمانی باید در جهت تحقق اهداف عالی نظام اسلامی گام بردارند و در خصوص انحرافات، اقدامات اصلاحی مقتضی را به عمل آورند.
در نتیجه، میتوان نظام کنترل تعاملی در سیرة امام علی(ع) را با استفاده از سازوکارهای تعامل رسمی و غیررسمی، در کنار دیگر نظامهای کنترل سازمانی، برای کاهش و زدودن انحرافات و تحقق اهداف، مورد توجه قرار داد."