چکیده:
پیشینه تاریخی، آسیب پذیری بالای کشور ایران دربرابر مخاطرات طبیعـی، بـه ویـژه زلزلـه را بیـان میکند. استان قزوین هم از مناطق زلزله خیز بوده و آسیب های زیادی را در گذر زمان متحمـل شـده است . برای بیان راهکارهای کاهش آسیب ها، رتبه بندی میزان آسـی پـذیری امـری ضـروری اسـت . بنابراین ، پژوهشگران برآن اند ضمن تبیین آسیب پذیری به صورت موردی در استان قـزوین ، بـه ایـن سوال اساسی پاسخ دهند که رتبه بندی آسیب پذیری مناطق روستایی قزوین دربرابـر زلزلـه چگونـه است . برای عملیاتی کردن اهداف ، نخست شاخص هـای مناسـب جهـت رتبـه بنـدی آسـیب پـذیری شناسایی شدند، سپس اطلاعات به شیوة اسنادی و مطالعات کتابخانه ای گردآوری، و در مرحله بعد بـا استفاده از تکنیک TOPSIS، مناطق روستایی رتبه بندی شدند. یافته های تحقیـق نشـان مـیدهـد روستاهای شهرستان های قزوین و بوئین زهرا دارای بیشترین میزان ریسک هستند. پژوهشـگران بـا بهره گیری از ٦٩ گویه مرتبط با کاهش آسیب پذیری در قالب طیـف لیکـرت ، بـا اسـتفاده از فرمـو کوکران و به روش تصادفی طبقه ای در سطح ٢٩ روستا و نزد ٣٨٦ نفر از خانوارهای سـاکن روسـتایی شهرستان با اولویت بالاتر ریسک (قزوین )، پیشنهادهایی را در چارچوب تکنیک سوات برای کـاهش آسیب پذیری مطرح کردند.
خلاصه ماشینی:
رتبه بندی و سنجش سطح آسیب پذیر سکونتگاه های روستایی دربرابر ریسک زلزله (مطالعۀ موردی: مناطق روستایی استان قزوین ) مجید پریشان *١، مهدی پورطاهری ٢، عبدالرضا رکن الدین افتخاری ٣، علی عسکری 4 ١- استادیار جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران ، ایران ٢- استادیار جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران ، ایران ٣- دانشیار جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران ، ایران ٤- استاد مدیریت بحران ، دانشگاه یورک، تورنتو، کانادا دریافت : ٩٠/٣/١١ پذیرش : ٩٠/٧/١٣ چکیده پیشینۀ تاریخی، آسیب پذیری بالای کشور ایران دربرابر مخاطرات طبیعـی، بـه ویـژه زلزلـه را بیـان میکند.
رابطۀ ساخت اجتماعی شهرها و آسیب پذیری دربرابر زلزله (نمونۀ موردی کلان شهر تهران ) (قدیری، ١٣٨٥) این پژوهش پس از بیان کلیاتی دربارة سـاختار محـیط طبیعـی و خصیصه های اقتصـادی - اجتمـاعی و فرهنگـی منطقـ ۀ مطالعـاتی (دهستان بازفت )، الگویی با عنوان فرایند تحلیلی سلسله مراتب یـا AHP به منظور اولویت بندی بحران در سکونتگاه های روستایی ارائه کرده است .
نقشۀ پهنه بندی عرصه های فضایی کشور به لحاظ آسیب پذیری دربرابر سوانح محیطی (سیل و زلزله ) (بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، ١٣٨٦) امروزه ، متخصصان مراکز مختلف تحقیقاتی و آکادمیک برای ارزیابی ریسک سوانح طبیعـی (زلزله ) مطالعات علمی و اقدامات عملی انجام داده اند؛ اما به دلیل تمرکز زیاد جمعیت و درپـی آن زیرساخت ها به ویژه مسکن ، توجه اکثر مطالعات به عرصه های شهری معطوف شده و توجه به ریسک مخاطرات طبیعی (زلزله ) در فضاهای روستایی، متناسب با نقش و جایگـاه آن هـا در فرایند توسعۀ ملی کمتر بوده است .