چکیده:
در روایات، از منابع علم امام نوشتاری بنام مصحف فاطمه(ص) دانسته شده، که گاه از آن به کتاب نیز تعبیر گردیده است. نگاشته پیش رو با روش کتابخانه ای و رویکردی توصیفی و تحلیلی و با نگاهی کلامی در صدد بررسی چیستی و ویژگیهای مصحف فاطمه(ص) و پاسخ به پرسشهائی است که ابهام را از آن پیراسته می کند. از مجموعه مطالب مطرح شده در رابطه با این موضوع بدست می آید که؛ سبب تحقق چنین امری، دلداری حضرت فاطمه پس از رحلت پیامبر (ص) و در حقیقت تجلی روح قدسی حضرت می باشد. اطلاق مصحف بر نوشتار مذکور به معنای بیان محتوای آن نیست، چرا که طبق تصریح روایات این نوشتار مشتمل بر قرآن نمی باشد. نگارنده مصحف، امیرالمومنین(ع) و املا کننده آن جبرئیل بیان گردیده است و محتوای مصحف اخبار و حوادثی گوناگون است.
خلاصه ماشینی:
"روایات دسته اول با روایات دسته سوم منافاتی ندارد بلکه تعبیری دیگر از آن روایات است، همچنان که جمله "و اوحی الیها" بیان میکند که مراد از املاء الهی املاء به واسطه ملکی بوده که پیام خداوند را به حضرت صدیقه( میرسانده است، پس تعبیر روایت بیشتر برای رساندن این مطلب است که خبرهای انتقال یافته به حضرت زهرا( از جانب خدا و به دستور خدا بوده همچنان که روایت حماد بن عثمان این مطلب را با عبارتی دیگر بیان نموده است، آنجا آمده ان الله تبارک و تعالی لما قبض نبیه( دخل علی فاطمه من وفاته من الحزن ما لا یعلمه الا الله عزوجل فارسل الیها ملکا یسلی عنها غمها و یحدثها (کلینی، 1365: 1/240، ح2؛ صفار، 1404: 157، ح18) دسته دوم از روایات که شامل حدود چهار روایت است نیز با توجه به روایات دیگر که به تشریح و تبیین بیشتری پرداخته اند قابل جمع بندی و تبیین میباشد.
از شواهد اینکه مراد روایات، اطلاق "فیه علم ما یکون و فیه ما یکون من حادث" نیست میتوان به روایات گروه اول اشاره کرد که در آنها حیطة موضوعات مصحف را اموری سوای کتاب الله بیان شده است که عبارت "انه لیس من الحلال و الحرام" نیز در همین راستا میباشد، تصریح روایت ابوعبیده از امام صادق( که در مقام بیان إخبار از مطالبی است که از جبرئیل شنیده میشده نیز از شواهد بر ادعای مذکور است زیرا در تبیین این إخبار آمده" یخبرها بما یکون بعدها فی ذریتها"."