احیای تاریخ؛ گذشته چراغ راه آینده است یا آینده چراغ گذشته؟ مقاله

"اگر چه عمر محدودی دارم و با امت‌های گذشته نبوده‌ام که از نزدیک وضع و حال آن‌ها را مطالعه کرده باشم، اما در آثارشان سیر کردم و در اخبارشان فکر کردم تا آنجا که مانند یکی از خود آن‌ها شدم، آنچنان شده‌ام که گویی با همه‌ی آن جوامع از نزدیک زندگی کرده‌ام. به‌طور مثال نسل‌ سوم انقلاب اسلامی عمدتا کسانی هستند که دوران پیش از انقلاب و سال‌های اول انقلاب را درک نکرده‌اند و به‌تعبیری، سختی روزگار را نچیده‌اند؛ قاعدتا این نسل در مقابل سختی‌های احتمالی که با آن‌ها روبه‌رو می‌شوند، کم‌طاقت و کم‌صبرند؛ اما همین نسل ‌سومی‌ها اگر از کسانی باشند که به مطالعه‌ی تاریخ پرداخته‌اند، به‌طور طبیعی هم قدر نعمت‌های کنونی را می‌دانند و هم در مقابل سختی‌ها خود را نمی‌بازند. این مسئله را از چند جهت می‌توان مورد توجه قرار داد: اول اینکه تاریخ در بسیاری از مواقع به نحو صحیح ثبت نشده است و همیشه زوایای پنهان زیادی دارد که با گذشت زمان آشکار می‌شوند و از ابهام درمی‌آیند."