چکیده:
یکی از مسائل مهم حقوق بشری در دوره کنونی پرداختن به مسالهی اقلیت هاست. دین مبین اسلام از همان ابتدا توجه خاصی را به مسالهی اقلیتهای دینی داشته است. پیامبر اسلام(ص) از بدو تشکیل حکومت نبوی در مدینه پیمانهایی را با گروههای اهل کتاب منعقد کردند و حقوق و امتیازات فراوانی را برای اهل کتاب در نظر گرفتند به گونهای که میتوان گفت بنیان گذار به رسمیت شناختن حقوق اقلیتها در جهان ما پیامبر اسلام(ص) بوده است. در این مقاله پس از تعریف اقلیت و اقسام آن به بررسی تاریخچه حقوق اقلیتها در قرآن کریم سپس در زندگی رسول اکرم(ص) بر اساس انعقاد پیمانهای ایشان با غیر مسلمانان و یا رفتار آن حضرت با یهود و نصاری پرداخته شده است و پس از آن جایگاه حقوق اقلیتها در حاکمیت امیرالمومنین(ع) مورد مطالعه قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"(قرطبی، 1374ق: 341؛ سبحانی جعفر، بی تا: 733 – 734 ؛ ابن هشام عبدالملک،1410ق: 54) حضرت برای این که به جهانیان اعلام کند که ملاک شخصیت و برتری، تنها تقوی است در فراز دیگری از سخنان خود تمام مردم را به دو دسته تقسیم کردند و فضیلت را از آن کسانی دانستند که پرهیز کار باشند و با این تقسیم بندی خط بطلان بر سایر ملاکهای موهوم برتری کشیدند.
اختصاص قرارداد «ذمه» به اهل کتاب، هرگز به معنای نداشتن روابط با گروههای دیگر غیرمسلمان نیست؛ زیرا در اسلام، برای تحکیم صلح و تأمین امنیت بین المللی، قراردادهای گوناگونی پیش بینی شدهاند که هر یک از آنها در مورد خاص خود و مطابق شرایط و مقررات ویژه آن منعقد میگردند، و قرارداد «ذمه» یکی از آنهاست که در نظام حقوق اسلامی مطرح است.
اما سوالی که در اینجا مطرح میشود این است که توجه اسلام به پیروان ادیان دیگر در جهت به رسمیت شناختن حقوق خاص و همیشگی برای اقلیتهای دینی میباشد یا خیر؟ به عبارت دیگر باید گفت پیمانهای منعقد شده بین پیامبر اسلام(ص) و سایر حکومتهای اسلامی با اقلیتهای دینی تنها معاهدات سیاسی و موقتی بودهاند که بخاطر مصالح زمان بوده است یا اینکه این امر ناشی از به رسمیت شناخته شدن حقوق اقلیتهای دینی از جانب اسلام بوده است.
پس، اگر یهود این تعهدات را نادیده بگیرد رسول خدا میتواند خون ایشان را بریزد، زن و فرزندانشان را اسیر و اموالشان را غنیمت بگیرد» (همانجا) چنانکه ملاحظه میشود پیامبر در پیمان مزبور نیز به یهودیان اجازه داد دین خود را در برابر تعهداتی که به عهده گرفتند، حفظ نمایند."