توزیع نامتوازن ارزش ها؛ تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره ی ابتدایی بر حسب سازه ی ارزش های اجتماعی مقاله

مطالعة ارزشها از آنرو دارای اهمیت است که بقا و دوام فرهنگ و هویت هر جامعه به ارزشهای آن جامعه بستگی دارد. از مهمترین ابزارهای انتقالدهندة ارزشها در نظام آموزشی ایران، کتابهای درسی هستند. هدف پژوهش حاضر، مشخص کردن وضعیت مقولههای ارزشهای اجتماعی در کتابهای درسی دورة ابتدایی است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا انجام شده و کل جامعة آماری آن ۴۳ کتاب درسی بود که با روش نمونهگیری هدفمند، نمونة جامعه آماری تعیین شدهاند. دادهها از طریق دستورالعمل کدگذاری گردآوری شدند که شامل ۸ مولفه با ۵۸ کد تحلیل بود. و پایایی پژوهش نیز با «آزمون KAPA» ۹۱ درصد بهدست آمد. یافتهها نشان میدهند که در محتوای کتابهای درسی، به ارزش اخلاقی ۶/۵ درصد، ارزش اقتصادی ۷/۶ درصد، ارزش سیاسی ۷/۱۱ درصد، ارزش هنری ۱۲ درصد، ارزش زیستی ۸/۱۲ درصد، ارزش حقوقی ۹/۱۳ درصد، ارزش اعتقادی ۱۷ درصد و ارزش علمی ۳/۲۰ درصد توجه شده است. همچنین، اصل ارتباط عمودی در پایههای ششگانه به گونهای است که کتاب درسی پایة اول ۳/۱۳ درصد، پایة دوم ۳/۹ درصد، پایة سوم ۶/۲۲ درصد، پایة چهارم ۳/۱۶ درصد، پایة پنجم ۹/۲۰ درصد و پایة ششم ۶/۱۷ درصد به ارزشهای اجتماعی پرداخته است. نتایج آزمونهای آماری نشان میدهند که کتابهای درسی توجه متوازن و یکپارچهای به مقولات هشتگانة ارزشهای اجتماعی ندارند و تفاوت معناداری بین آنهاست

"لذا عمدهترین ضرورت پژوهش حاضر، مشخص کردن وضعیت موجود هر کدام از مقولههای ارزشهای اجتماعی در محتوای کتابهای درسی و بررسی این موضوع است که «آیا ـ همانگونه که پارسونز برای ثبات جامعه توجه به تمام مقولههای نظام ارزشهای اجتماعی را ضروری میداند، و اسناد بالادستی آموزشوپرورش نیز بر همه جانبهنگری به ارزشهای اجتماعی تأکید میکند ـ در محتوای کتابهای درسی دورة ابتدایی، ارزشهای اجتماعی بهصورت متوازن، متعادل و یکپارچه مورد توجه قرار گرفتهاند و آیا در پایههای متفاوت دورة ابتدایی، موضوعهای ارزشهای اجتماعی با هم ارتباط عمودی دارند؟ روششناسی پژوهش حاضر از نوع توصیفی و به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش جمعآوری دادهها با توجه به ماهیت تحقیق، تحلیل محتواست و در آن از تکنیک تحلیل احتمال وقوع استفاده شده است. پیشنهادها مؤلفان و برنامهریزان کتابهای درسی دورة ابتدایی باید به مقولههای اخلاقی و اقتصادی در مطالب و محتوای کتابها توجه بیشتری داشته باشند تا اصل یکپارچگی و نگاه متعادل به تمام شئون تربیت که در سند تحول بنیادین آموزشوپرورش و اصول ۴/۹/۱ و ۶/۹/۱ برنامة درسی ملی و سند برنامة راهبردی آموزش ابتدایی (راهبرد ۹) مورد تأکید قرار گرفتهاند، محقق شود. توزنع تحلیل محتوای کتابهای درسی دورة ابتدایی برحسب سازة ارزشهای اجتماعی نامتــــــــوازن ارزشها پرویز صبوری دبیر دبیرستانهای خلخال رشــــد آمـوزش عـــلوم اجتماعی دورة ١٦ شمـارة٤ تابـستان ٣ ٩ ٣ ١ ردیف مقوله فراوانی درصد ۱ اعتقادی ۶۰۰ ۱۷ ۲ اخلاقی ۱۹۹ ۶/۵ ۳ اقتصادی ۲۳۶ ۷/۶ ۴ زیستی ۴۵۲ ۸/۱۲ ۵ حقوقی ۴۹۱ ۹/۱۳ ۶ علمی ۷۲۲ ۳/۲۰ ۷ سیاسی ۴۱۲ ۷/۱۱ ۸ هنری ۴۲۳ ۱۲ جمع ۳۵۳۵ ۱۰۰ جدول ۱."