تأثیر شعر شعرا بر اشعار جلال الدین حافظ سعد تبریزی مقاله

«جلال الدین حافظ سعد تبریزی» ملقب به «سعدالله» از شعرای فارسی گوی و متصوف قرن نهم هجری است. از شرح حال او اطلاع چندانی در دست نیست جز اینکه وی مرید قاسم انوار بوده و به دلایلی که بر ما پوشیده است؛ مورد غضب مراد خود قرار گرفته و از خانقاه رانده شده است. آنچه از اشعار دیوان شاعر مستفاد می شود این است که وی به احتمال قوی شیعه مذهب و اهل تبریز بوده و به خراسان، کرمان و عراق نیز مسافرت هایی داشته است. او شاعری با مشرب قلندری بوده و در اشعارش قلندر و قلندریان را ستوده است. از دو نسخه خطی موجود این دیوان یک نسخه در کتابخانه مجلس شورای اسلامی و دیگری در موزه بریتانیا نگهداری می شود. دیوان او شامل 6 قصیده، 426 غزل، یک مستزاد و یک مخمس، 26 قطعه، 352 رباعی و بیش از 611 معماست. حافظ سعد در اشعارش از بسیاری از شعرای پیشین و معاصر خود تاثیر پذیرفته است. از شعرای پیشین که تاثیر اشعار آنان در دیوان وی به طور آشکار قابل مشاهده است، حافظ و سعدی شیرازی ،خواجو، امیر خسرو دهلوی و عطار را می توان نام برد و از شعرای معاصر با وی می توان از: کمال خجندی، جامی و قاسم انوار یاد کرد.

از شعرای پیشین که تأثیر اشعار آنان در دیوان وی به طور آشکار قابل مشاهده اسـت ، حـافظ و سعدی شیرازی ، خواجو، امیر خسرو دهلوی و عطار را میتوان نام برد و از شعرای معاصر با وی میتـوان از: کمال خجندی، جامی و قاسم انوار یاد کرد. نام و لقب شاعر، در کتاب مجالس النفـایس «حـافظ سـعد» ودر کتـاب دانشـمندان آذربایجان و فرهنگ سخنوران «مولانا جلال الدین حافظ تبریزی»، ملقب بـه «سـعد الله » و در تذکرۀ روز روشن «حافظ سـعدالله تبریـزی» و بـرروی برچسـب نسـخۀ کتابخانـۀ مجلس «جلال الدین سعدالله تبریزی» و بر روی برچسب نسخۀ موزۀ بریتانیا نـام شـاعر با حروف انگلیسی «حافظ سعد» آمده است . در بـین اشـعار حـافظ سـعد بـه دو بیـت برمیخوریم که با دو بیت از دیوان نسیمی تشابه قابل توجهی دارد، گرچه نمیتـوان بـه طور قطع گفت که حافظ سعد از این شاعر تأثیر پذیرفته ، اما به احتمال زیاد دیـوان ایـن شاعر معاصر خود را خوانده بوده است . برای جلوگیری از اطناب فقط مطلع این دو غزل آورده میشود: قاسم انوار: گــر دیــر ســومنات بــود گــر صــوامع اســت هر جا که هست لمعـۀ روی تـو لامـع اسـت (کلیات ، ص٥١) ٣٨٥ حافظ سعد: در بـــزم ســـاکنان خرابـــات لامـــع اســـت آن پرتــوی کــه مقصــد اهــل صــوامع اســت (گ ٢٦ الف ) ٢-٦-جامی (متوفـای٨٩٨ ق): حـافظ سـعددر غـزل٢٦٧(گ ٧٣ب ) جـامی را سـتوده است . از شعرای معاصر حافظ سعد که تأثیر اشعار آنان را در دیوان وی میتـوان دیـد، کمـال ٣٨٩ خجندی، جامی و قاسم انوار را میتوان نـام بـرد.