چکیده:
تفاوت شیوه‌های تخصیص منابع در بانک‌داری بدون ربا و بانک‌داری ربوی مستلزم گسترش نظام حساب‌داری متفاوت است. این در حالی است که حساب‌داری موجود در بانک‌های کشور تفاوت چندانی با حساب‌داری بانک‌های متعارف ندارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی مشکلات حساب‌داری تخصیص منابع در برخی عقود و قراردادها (مضاربه، سرمایه‌گذاری و اجاره به شرط تملیک) در بانک‌داری اسلامی است. روش جمع‌آوری اطلاعات در پژوهش حاضر، «کتاب‌خانه‌ای» و «مصاحبة عمیق» و «نظرخواهی» از کارشناسان خبرة حساب‌داری بوده و تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز با روش «توصیفی ـ تحلیلی» انجام شده است. بررسی‌های انجام شده در مطالعة حاضر، نشان می‌دهد که الگوی حساب‌داری و گزارش‌گری مالی مرسوم در بانک‌داری ایران، از قابلیت‌های لازم برای پاسخ‌گویی به نیازهای کاربران و الزامات شرعی حاکم بر قانون عملیات بانکی بدون ربا و نگه‌داری حساب و گزارش‌گری سود یا زیان مبتنی بر نتایج واقعی عملکرد حاصل از عقود مشارکتی برخوردار نیست. این روش موجب دور شدن قرارداد «مضاربه» و سرمایه‌گذاری مستقیم از ماهیت خود می‌شود.
The difference between methods of resource allocation in usury and usury-free banking necessitates developing a different system of accounting، while existing accountancy of our country's banks is not so much different from that of conventional banks. The present paper seeks to review the problems of accounting resource allocation in some contracts and compacts (Mudarabah، investment and possession acquired by renting) in Islamic banking. A library survey، an in-depth interview، and polling the pundits of accountancy are used to gather the data which are analyzed by a descriptive-analytical method. The surveys conducted in this research indicate that common accounting model and financial reporting in Iran's banking do not enjoy necessary capabilities to meet the users' need and legal requirements governing usury-free banking activities، account keeping، and reporting benefit or loss based on real effects of function resulted from partnership contracts. This method separates the Mudarabah contract and direct investment from their nature.
خلاصه ماشینی:
"همچنین عملیات مربوط به بندهای 5 و 6، که به نوعی تسویه حساب اصل و سود سرمایه بانک در قرارداد مشارکت است، معمولا به‌صورت همزمان انجام می‌گیرد، در حالی‌که استاندارد حساب‌داری 4 مؤسسات مالی اسلامی(AAOIFI) در زمینة تأمین مالی مشارکت، تصریح دارد که سودها یا زیان‌های مرتبط با سهم بانک اسلامی حاصل از معاملات تأمین مالی مشارکت، که طی یک دورة مالی شروع و تمام می‌شود، در حسابهای بانک اسلامی در زمان پرداخت و تسویه، شناسایی می‌گردد.
12) وصول اقساط سررسید گذشته/ معوق: بدهکار بستانکار حساب صندوق/جاری متقاضی به مبلغ وصولی اقساط سررسید گذشته حساب مطالبات سررسید گذشته (معوق) تسهیلات به مبلغ وصولی اقساط سررسید گذشته 13) تسویه حسابهای اجاره به شرط تملیک در پایان قرارداد: (بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ؟، ص؟) بدهکار بستانکار طرف حسابهای انتظامی قراردادها ـ اجاره به شرط تملیک 1 ریال حساب انتظامی قراردادها ـ اجاره به شرط تملیک 1 ریال بدهکار بستانکار طرف حسابهای انتظامی وثایق و تضمینات مربوط به مبلغ رهینه یا اسمی حساب انتظامی وثایق و تضمینات مربوط به مبلغ رهینه یا اسمی نقد و بررسی مهم‌ترین ایراد وارد بر حساب‌داری قراردادهای اجاره به شرط تملیک این است که برای خرید دارایی‌های تحصیل شده برای اجاره، اقدامات واقعی انجام نمی‌گیرد و صرفا مبلغی معادل پیش‌فاکتور ارائه شده توسط مشتری مبنای ثبت‌های حساب‌داری مذکور است، در حالی‌که استاندارد 8 مؤسسات مالی اسلامی تأکید دارد که «دارایی‌های تحصیل شده برای اجاره، باید در زمان تحصیل به بهای تمام شده ارزیابی شوند»."
(
, 
, 
)
