چکیده:
با توجه به توانایی های ذهنی و هوشی کودکان ، و با توجه به این کـه ایـن جمعیـت می توانند در آینده برای نظام کیفری ایـران از لحـاظ حقـوقی و جـرم شـناختی و نیـز برای نظام اجتماعی از لحاظ روحی و روانی دارای اهمیت باشـند، مـساله اظهـارات و مشاهدات کودکان و نوجوانان غیربالغ نگاه ویژه ای را می طلبد. به همین جهت در ایـن مقاله ، تلاش شده است تا اعتبار اظهارات کودکان به لحاظ علمی ، با استناد به مطالعات روان شناختی و تحقیقات میدانی مختلـف سـنجیده و راه کارهـای علمـی و عملـی بـرای اطمینان به اظهارات آنان بررسی گردد. تحقیقات نشان داده اند که تفاوت های کودکـان و بزرگ سالان در عملکرد حافظه ، به شدت تابع عمل و مفاد متغیـرهـا. بـه طـوری کـه عملکرد حافظه ، کودکان کـم تـر از پـنج سـال ، ممکـن اسـت در سـطح عملکـرد حافظـه بزرگ سالان باشد، به این شـرط کـه بـه شـیوه درسـت و بـا توجـه بـه سـطح و فهـم ادراکی شان مورد پرسش و پاسخ واقع شوند و جانب احتیاط در طرح سـوالات حفـظ گردد.
خلاصه ماشینی:
بـه طـوری کـه عملکرد حافظه ، کودکان کـم تـر از پـنج سـال ، ممکـن اسـت در سـطح عملکـرد حافظـه بزرگ سالان باشد، به این شـرط کـه بـه شـیوه درسـت و بـا توجـه بـه سـطح و فهـم ادراکی شان مورد پرسش و پاسخ واقع شوند و جانب احتیاط در طرح سـؤالات حفـظ گردد.
این تصور غلط در سیستم های حقوقی نیز ایجاد مشکل کرده ؛ زیرا برای حقوق این وضع دشوار است که چگونه تـصور خـود را از کودکـان کـه همیـشه بـه عنـوان موجوداتی آسیب پذیر، تکامل نیافته ، وابسته و نیازمند به حمایت مطرح بوده اند، تغییـر داده و بر اساس اظهارات آنان آزادی ، حیثیت یا مال یـک فـرد را محـدود، و اسـاس حکم به محکومیت یک متهم را اظهارات یک کودک قرار دهد.
اما آیا با توجه به این تحقیقات و یافته های تحقیقـات دیگـر کـه همگـی بـه یـک چنین نتایج مشابهی رسیده اند، می توان کودکان به فرض سه ساله را بـه عنـوان شـاهد در سیستم حقوقی به کار گرفت ؟ در پاسخ باید گفت که از یک طرف ، بـا توجـه بـه مقدار محدود اطلاعاتی که در پاسخ به سؤالات ارایه می کنند، نمی توان گفت که بـه عنوان شاهدان قابل اعتماد تلقی گردنـد.
به نظـر مـی رسـد هوش زبانی نسبت به هوش غیرزبانی در رشد کودکان ، ارتباط قوی تـری بـا عملکـرد شاهدان داشته باشـد کـه بـه احتمـال زیـاد، بـدین دلیـل اسـت کـه شـاهدان عینـی از مهارت های شفاهی بهره بیش تری می برند(may ٢٠٠٥ ;Ceci &Chae,) .