چکیده:
خلافت عباسی در دوره المتوکل علی الله تلاش داشت بار دیگر به عنوان رهبر سیاسی مذهبی جامعه اسلامی عرض اندام کند بنابر این به کمک اهل حدیث وترکان و با تایید ایشان به سرکوبی شیعیان و معتزله و تحت فشار قرار دادن ایشان نمود . متوکل ضمن احضار امام هادی به سامراء , فرامین تحقیر آمیزی علیه معتزله , شیعیان و اهل ذمه صادر کرده ؛ به اکرام اهل حدیث و بزرگان ایشان پرداخت , همچنین بی اعتمادی به عنصر ایرانی که منجر به ورود ترکان شده بود زمینه ای فراهم کرد تا ترکان سنی مذهب در کنار اهل حدیث و خلافت عباسی همچون حلقه های یک زنجیر بر شیعیان ع معتزله و گروههای پائین دستی اجتماعی فشار وارد کنند این مبارزه تمام عیار با جریان های عقل گرا در دوره متوکل تاثیرات منفی بسیاری بر رشد و شکوفایی تمدن اسلامی داشت .