چکیده:
سعدی، از واقعگراترین شعرا و نویسندگان زبان و ادب فارسی است. به خصوص در گلستان که بهترین جلوهگاه واقع نگریهای اوست هیچگاه جانب واقعیت را رها نمیکند و سعی میکند عملیترین راه ها را برای حل مشکلات و نیازهای اساسی بشر ارائه دهد. او در گلستان یکی از واقعگراترین معلمان اخلاق عملی شناخته می شود. از سویی دیگر، مزلو را بانی رویکرد انسانگرایی در روانشناسی میشناسیم. سعدی هم در مقام یک معلم اخلاق انسانگرا، با مزلو در زمینه پرداختن به نیازهای اساسی بشر اشتراکات زیادی دارد. در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر ترسیم نقاط اشتراک و افتراق تئوری های آن ها در پرداختن به نیازهای اساسی بشر، اهمیت این نیازها را با تکیه بر گلستان و هرم نیازهای اساسی مزلو تببین نماییم. سعدی در بیشتر کلیات و حتی جزئیات و میزان اهمیت دادن به نیازهای اساسی هم عقیده با مزلو است. جز آن که در تفکر سعدی یک تفاوت بنیادی در نیازهای اساسی چهارگانه مشاهده می شود. این نیاز مقدر را تحت عنوان قابلیت، به قاعدۀ هرم نیازهای اساسی سعدی میافزاییم.سعدی، از واقعگراترین شعرا و نویسندگان زبان و ادب فارسی است. به خصوص در گلستان که بهترین جلوهگاه واقع نگریهای اوست هیچگاه جانب واقعیت را رها نمیکند و سعی میکند عملیترین راه ها را برای حل مشکلات و نیازهای اساسی بشر ارائه دهد. او در گلستان یکی از واقعگراترین معلمان اخلاق عملی شناخته می شود. از سویی دیگر، مزلو را بانی رویکرد انسانگرایی در روانشناسی میشناسیم. سعدی هم در مقام یک معلم اخلاق انسانگرا، با مزلو در زمینه پرداختن به نیازهای اساسی بشر اشتراکات زیادی دارد. در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر ترسیم نقاط اشتراک و افتراق تئوری های آن ها در پرداختن به نیازهای اساسی بشر، اهمیت این نیازها را با تکیه بر گلستان و هرم نیازهای اساسی مزلو تببین نماییم. سعدی در بیشتر کلیات و حتی جزئیات و میزان اهمیت دادن به نیازهای اساسی هم عقیده با مزلو است. جز آن که در تفکر سعدی یک تفاوت بنیادی در نیازهای اساسی چهارگانه مشاهده می شود. این نیاز مقدر را تحت عنوان قابلیت، به قاعدۀ هرم نیازهای اساسی سعدی میافزاییم.
Sa’di is one of the most realist poets and writers of Persian language. Particularly in Gulistan which is the best scene of his realism he never dissociates from reality and tries to offer the most practical solutions for solving the problems and essential needs of human being. He is considered as one of the most down-to-earth teachers of pragmatic ethics in Gulistan. On the other hand، Mazlo is considered as the father of humanist approach in psychology. As a teacher of humanist ethics، Sa’di has many common grounds with Mazlo regarding the basic needs of human being. In addition to showing the points of agreement and disparity in their theories about the basic needs of human being، this article aims to explain the importance of these needs based on Gulistan and Mazlo’s prism of basic needs. Sa’di is of the same opinion with Mazlo in most of the generalities and even the details and the amount of importance ascribed to basic needs. But there is one fundamental difference in Sa’di’s thought regarding the four basic needs; this need adds the determined as capacity to the prism of basic needs of Sa’di.
خلاصه ماشینی:
مانند «بررسی نمودهای خودشکوفایی در مثنوی با روانشناسی انسانگرایانۀ آبراهام مزلو» (ظهیری ناو و همکاران 1387: 124-91) و «بررسی ادراک واقعیت و پذیرش خود و دیگران در غزلیات حافظ بر اساس نظریة خودشکوفایی مزلو» (باقری خلیلی و محرابی کالی، 1390: 18-1)؛ اما تا به امروز اثری علمی و مستقل با تأکید بر پنج نیاز اساسی شناخته شدۀ مزلو نه فقط در رابطه با گلستان بلکه در تمام آثار ادبی فارسی نمیشناسیم.
ضرورت احترام استحقاقی در گلستان با تکیه بر خاموشی برای: 1ـ عدم کشف عیب 2ـ رهایی از جدال بی فرجام 3ـ حفظ احترام و عزت نفس4ـ حفظ نیاز ایمنی نقد احترام غیراستحقاقی سعدی به طرفین رابطه توجه میکند و هر دو را در ایجاد این احترام ناصواب دخیل می داند.
در پایان نیز به صورت آماری میزان نزدیکی آرای سعدی و مزلو در اهمیت و ضرورت تحقق نیازهای اساسی چهارگانه برای رسیدن به خودشکوفایی که کمال مطلوب هر دو است نمایان میگردد.
در بیشتر مواردی که اشارات پیامها به صورت غیرمستقیم مطرح میشود صحبت از فضایل اخلاقی و ترغیب به آن، در طول هرم مزلو و ارضای نیاز عشق و تعلق یا کسب احترام استحقاقی در خویشتن است زیرا عشق در نظر سعدی از محدودۀ عشق فردی و انسانی تا عشق مردمی و سمائی، ضرورت، کیفیت، دامنه و محل نقد دارد.