تعمیم رؤیت هلال از نگاه شماری از فقیهان شیعه و اهل سنت مقاله

احراز حلول ماه قمری برای به جای آوردن تکالیف فردی و اجتماعی لازم است. از این رو، بحث و بررسی در این زمینه اهمیت زیادی دارد. در نوشتار حاضر، دیدگاه فقیهانی که بر خلاف نظر مشهور قائل به تعمیم ثبوت رؤیت هلال ماهند مورد توجه قرار گرفته است. برای نیل به این مقصود، هم آراء فقیهان و محدثان متقدم و هم نظرات فقهای معاصر و دیدگاه فقهای مذاهب چهارگانه بیان گردید و در نهایت، شواهد و مؤیداتی بر صحت قول به تعمیم رؤیت هلال ماه آورده شده است.

"(فیض کاشانی، ج11، ص120) صاحب‌ حدائق‌ و تعمیم‌ رؤیت‌ هلال‌ صاحب‌ حدائق‌ پس‌ از نقل‌ قول‌ مشهور مبنی‌ بر این‌ که‌ شهرهای‌ نزدیک‌ به‌ هم‌ مانند بغداد و کوفه‌، در رؤیت‌ هلال‌، دارای‌ حکم‌ یکسان‌ می‌باشند، پس‌ اگر دریکی‌ از این‌ دو شهر، هلال‌ ماه‌ رمضان‌ رؤیت‌ شد، بر تمامی‌ ساکنان‌ آن‌ دو شهر روزه‌ واجب‌ است‌ ولی‌ اگر این‌ شهرها از هم‌ دور باشند مانند بغداد و خراسان‌،عراق‌ و حجاز، هر شهری‌ حکم‌ خاص‌ خود را دارد می‌نویسد(ج13، ص264): «علامه‌ در کتاب‌ تذکره از برخی‌ از علمای‌ ما‌ قولی‌ را نقل‌ کرده‌ کـه‌ حکم‌ همـة‌ شهرها در رؤیت‌ هلال‌ یکسان‌ است‌. اهل‌ سنت‌ برای‌ قول‌ به‌ تعمیم‌ ثبوت‌ رؤیت‌ هلال‌ به‌ دیگر شهرها ـ خواه‌ با محل‌ رؤیت‌ هلال‌، متحد الأفق‌ ‌ باشند یا مختلف‌ الأفق‌ ‌ ـ دلائلی‌ را اقامه‌ کرده‌اند (رک‌:ابن‌ قدامه‌، ج‌ 3، ص‌ 107) از جمله‌: 1 ـ آیة‌ شریفة‌ (فمن‌ شهد منکم‌ الشهر فلیصمه‌) (بقره‌/ 185)؛2 ـ قول‌ پیامبر(ص‌) ـ که‌ خداوند روزة‌ ماه‌ رمضان‌ را واجب‌ کرده‌ است‌(بخاری‌، ج‌ 2، ص‌ 225، با اندکی‌ تفاوت‌)؛3 ـ اجماع‌ مسلمانان‌ بر وجوب‌ روزة‌ ماه‌ رمضان‌ و از طرفی‌ با ثبوت‌ رؤیت‌ هلال‌، ثابت‌ شده‌ که‌ این‌ روز از ماه‌ رمضان‌ است‌؛4 ـ اطلاق‌ واژة‌ رؤیت‌ در حدیث‌ «صوموا لرؤیته‌ وافطروا لرؤیته‌»."