چکیده:
مجموعه ای که ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی در فاصله ی سال های 720-723ق، به خط خود، از زندگی و آثار شاعران و عالمان نام آشنا یا گمنام پیش ازسده ی هشتم،گردآورده و به «سفینه ی تبریز» نامبرداراست، دارای مطالب ارزشمند و دست اول بسیاری می باشد. این مجموعه، گزیده ای از شاهنامه ی فردوسی را نیز، شامل 1245 بیت، در خود جای داده که در کار ویرایش شاهنامه، شایسته ی اعتنای فراوان است.از آن جا که ابوالمجد تبریزی به تصریح خود، بخش شاهنامه ی سفینه را در سال 721ق رونویسی کرده، ناگزیر نسخه ای مقدم بر این تاریخ، اساس کتابت او بوده است.در میان دست نویس های تاریخ دار شاهنامه تنها دو نسخه ی فلورانس و لندن، پیش از سفینه ی تبریز کتابت شده اند و همین نکته، اهمیت گزیده ی موجود را، از نظر ترتیب تاریخی دست نویس های شاهنامه، نشان می دهد. مطابق روال دیگر دست نویس ها و حتا به گونه ای شدیدتر، نسخه ی سفینه نیز از دست برد کاتبان، در امان نمانده، اما ضبط های قابل توجهی را هم ثبت و تأیید کرده است.این نوشتار که حاصل ارزیابی بیت به بیت ضبط های موجود در سفینه ی تبریز و سنجش آن با دیگر نسخه ها است، بر این پایه و با توجه به قرینه های دیگر، چند پیش نهاد تازه در ویرایش شاهنامه مطرح می کند.
خلاصه ماشینی:
برای نمونه ضبط فلورانس چنین است : نخستین تن ار(از) مرگ نبسایدی(پی سایدی ١٢) دلیر و جوان خاک نبسایدی(نپسایدی) (فلورانس ،ص١٤٩،ب٢٩) ٢- دست نویس های گروه دوم صورتی از بیت را ضبط کرده اند که مصراع نخست را یک سره دگرگون کرده؛ اما مشکل معنا را حل نموده است و پشتیبانی اکثر نسخ را هم دارد، ضبط دست نویس سعدلو در همین گروه جای می گیرد: اگر مرگ کس را نیوباردی ز پیر و جوان خاک بسپاردی (شاهنامه ی خالقی ،ج٢،ص١١٨، پانویس ٢) چنان که دیده می شود معنای بیت در ضبط دوم، بسیار روشن است و از صلابت زبـان فردوسی نیز دور نیفتاده و به ویژه، وجود قرینه ای در گرشاسپ نامه ١٣، گمان اصـلی بـودن آن را بالا می برد؛ اما با وجود این ، همچنان نقل ضبط دشوار سف نه در اقدم نسخ ، اختیارات شاهنامه و چندین دست نویس معتبر دیگر، کفه ی گروه نخست را سنگین تـر مـی کنـد و این که بسیاری از کاتبان با وجود راه نبردن به معنای بیت و تن دادن به عیب قافیـه از نقـل آن سر باز نزده اند، خود می تواند دل لی بر وجود اصلی کهن برای ین ضـبط مـبهم باشـد.