چکیده:
تقیه یکی از مفاهیم اصیل اسلامی است که ریشه در فطرت و نهاد انسان ها داشته و به معنای مخفیکردن حق و واقعیت از دیگران یا اظهار خلاف آن به جهت مصلحتی مهم تر از مصلحت اظهار حق است . جامعیت دین اسلام و پویا و انعطاف پذیری فقه آن ، راهکارهایی برای پیروان و رهروان صادق خـویش قـرار داده است تا در شرایط دشوار، راهگشای آنان باشد؛ از این رو شیوه مقتدرانه ای چون تقیـه را جهـت حفاظـت از ضرر و خطرهای پیش رو یا به جهت مصالح مهم تر در جهت پیشبرد اهداف مقدس انسـانی و الهـی در شـرایط خاص و ویژه قرار داده است . روایات نبوی و ائمه معصومین ^ بعد از آیات الهـی، مهـم تـرین دلیـل بـر مشـروعیت تقیـه بـوده اسـت کـه اندیشمندان فریقین با توجه به آن روایات ، تقیه و احکام آن را استنباط کرده اند. مجموعه روایات بسیاری را میتوان درباره دعوت و سفارش به تقیه ارزیابی کرد که بـا توجـه بـه آنهـا بایـد اذعان داشت که تقیه از احکام مسلم اسلام است و سبب بقای اسـلام و باعـث همزیسـتی مسـالمت آمیـز میـان مسلمین با پیروان ادیان دیگر و وحدت و اخوت اسلامی میشود.
خلاصه ماشینی:
از سوی دیگر آنچه از شبهات جریان وهابیت و برخی مغرضان از فرق و مذاهب اسلامی (ابن تیمیه ، بیتا: ١/ ٣٧، ٦٨) و غیر اسلامی، تحت عنوان تقیه شعبه ای از نفاق و دروغ و به قصد هجمه به مشروعیت تقیه وارد شد، به مقصود و منظور مورد نظر خود نرسید؛ علاوه بر آن در درون آموزه هـای مـذاهب اسـلامی اسـتحاله شـده و اندیشمندان و متفکران مذاهب مختلف اسلام با نظر به آموزه های وحیانی اسلام و با استفاده از ظرفیت های بالقوه متن مقدس اسلام ، مشروعیت تقیه را از آیات و روایات ، استنباط و در خلال آن ، فقه تقیـه را در قالـب و عنـوان تقیه یا ذیل مباحث اکراه مطرح کردند و انعطاف پذیری آئین اسلام را در شرایط دشوار بـه جهانیـان بـه نمـایش گذاردند؛ اما معروف و ممتاز شدن شیعه اثناعشری به مراعات تقیه بدین جهـت اسـت کـه در تـاریخ پرفـراز و نشیب اسلام ، شیعه همواره در اقلیت بوده و در خفقان و سخت ترین شرایط ، زیر ظلم و ستم به سر برده است و بر اثر رنج ها و سختیهایی که زمامداران ستمگر بـر امامـان معصـوم و پیـروان آنهـا وارد کردنـد؛ جهـت حفـظ موجودیت خود، چاره ای جز تمسک به تقیه را نداشته است ؛ از همین رو، مطالب ارزشمند فقهی، کلامی، اصولی، تفسیری و تاریخی فراوانی در خصوص تقیه در کتب شیعه وارد شده است ؛ لکن ایـن گونـه نیسـت کـه تقیـه از مختصات شیعه باشد؛ بلکه مورد اتفاق همه مذاهب اسلامی بر آن اتفاق و مفسران و فقهای مذاهب اسـلامی بـر مشروعیت آن اذعان داشته و در کتب خویش بدان پرداخته اند.