چکیده:
با گسترش زبان و ادب پارسی و آشنایی دیگر کشورها با آثار شعرا و نویسندگان ایرانی و اشتیاق به درک و دریافت مفاهیم آن، از ابتدای قرن هفتم، برخی بزرگان در داخل و عده ای بیرون از مرزها، به شرح و تفسیر آثار مشهور ادبی ایران پرداختند.یکی از شارحان مشهور دیوان انوری، محمد بن داوود علوی شادی آبادی از فضلای هند است، وی در نیمه دوم قرن نهم و ابتدای قرن دهم می زیسته، به امر ناصرالدین خلجی جهت فهم و دریافت آسان مردم، ابیات مشکل دیوان انوری را برای اولین بار در تاریخ ادب پارسی شرح کرده است. این اثر از لحاظ تقدم در شرح، کاربرد معادل واژه های هندی، تسلط بر مطالب نجومی، وقایع تاریخی، بیان شان نزول برخی ابیات و نیز تاثیر بر شارحان بعدی دیوان انوری حائز اهمیت است. شادی آبادی علاوه بر دیوان انوری به شرح دیوان خاقانی نیز پرداخته، آثار دیگری نیز از خود برجای نهاده است.نگارندگان در این مقاله برآن هستند تا با استفاده از چهار نسخه خطی شرح شادی آبادی بر دیوان انوری به روش کتابخانه ای، پاسخگوی آن باشند که ویژگی های سبکی این اثر چیست و شیوه وی در شرح چگونه است؟
From the beginning of the seventh century، with the expansion of Persian language and literature and also other countries' tendency and familiarity with the works of Iranian poets and writers، some of the sublimes started to interpret Iranian famous works، inside and outside of the borders.
Mohammad bin DavoodAlaviShadiabadi، the Indian scholar، is one of the famous commentators of Anvari poem collection. He had been living in the mid-ninth century and the early tenth century، had interpreted Anvari's difficult verses to make it easier for the people to understand، following by the NaseroddinKhalaji's order، in literature history for the first time. In terms of priority in description، the use of Hindi words، domination on astronomical content، historical events، the expression of revelation of some verses، and the effect on the next commentators made it really prominent. Besides، Shadiabadi had interpreted Khaghani’s poem collection as well as some other literary works.This study aims to explain Shadiabadi's works' characteristics and his style in interpretations، considering his four interpretation manuscripts.
خلاصه ماشینی:
يکي از شارحان مشهور ديوان انوري، محمد بن داوود علوي شاديآبادي از فضلاي هند است ، وي در نيمۀ دوم قرن نهم و ابتداي قرن دهم ميزيسته ، به امر ناصرالدين خلجي جهت فهم و دريافت آسان مردم ، ابيات مشکل ديوان انوري را براي اولين بار در تاريخ ادب پارسي شرح کرده است .
اين اثر از لحاظ تقدم در شرح ، کاربرد معادل واژه هاي هندي ، تسلط بر مطالب نجومي، وقايع تاريخي، بيان شأن نزول برخي ابيات و نيز تأثير بر شارحان بعدي ديوان انوري حائز اهميت است .
تاريخ تولد و وفات شادي آبادي نيز چون نام و زندگاني اش مبهم بوده ، با توجه به زمان حکومت ناصرالدين خلجي مي دانيم که وي تا حدود ٩١٧ زنده بوده است آثار شاديآبادي بدين قرارند: ٦ـ ١ـ شرح مشکلات ديوان انوري شرح مورد بحث که به درخواست ناصرالدين خلجي براي درک بهتر عموم مردم از اشعار انورينگاشته شده است .
(صفا،١٣٩١، ج ٢: ٣٣٧) خاقاني خود گفته است : چون زمان دور سنايي درنوشت آسمان چون من سخن گستر بزاد (خاقاني،١٣٨٨ :٨٥٨) ابوالفرج روني نيز يکي از شاعران بزرگ اين دوره است که انوري اذعان به پيروي از وي دارد: باد معلومش که من خادم به شعر بلفرج تا بديدستم ولوعي داشتستم بس تمام (انوري،١٣٧٢ ج ٢ :٦٧٧) برخي بر اين عقيده اند که توانايي انوري در بيان مفاهيم علوم متدوال در مدارس آن عصر، کاربرد صنايع ادبي و در مجموع نوآوريها و هنرنمايي وي در نزديک ساختن کلام به زبان عموم مردم ، قصايد وي را نيازمند شرح و تفسير ساخته است (دولتشاه ،١٩٠٠ :٨٤).