چکیده:
بنای امامزاده یحیی در تاریخ 28 / 3 / 1354 به شماره 1286 / 3 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. امامزاده یحیی (علیه السلام)، یکی از یادگارهای ارزشمند و آثار شکوهمند دوران اسلامی در همدان میباشد که به لحاظ ساختار معماری و تزیینات وابسته به آن از جایگاه منحصر به فردی در هنر و معماری این شهر برخوردار است. با توجه به اهمیت بنای امامزاده یحیی (علیه السلام)، پژوهشگران مختلفی در خصوص آن مطالعه و تحقیق انجام داده اند. لیکن در این مقاله سعی گشته تا با بررسی ساختار معماری و تزیینات بنا (آجرکاری، گچبری و کاشیکاری) اطلاعات مفیدی فراروی پژوهشگران قرار گیرد و ارزش این بنای مذهبی به عنوان بخشی از هویت مذهبی شهر همدان بر همگان آشکار گردد.
خلاصه ماشینی:
رواق مذکور قابل مقایسه با بقعه آستانه پرجلال شاه نعمتالله ولی ماهان در دوران صفویه میباشد[1] ؛ درباره تعمیر و بنای رواق گرداگرد اتاق مقبره، نایب الصدر در کتاب طرائق الحقایق آورده است: بقعه و صحن امامزاده یحیی واقع در همدان را حسام الملک به خواهش میرزا علینقی همدانی؛ عمارت نموده و مبلغی مصروفی داشته-اند[2] ؛ آقای عندلیبزاده از خطبای شهر همدان، در این خصوص میگوید: زبیده دختر فتحعلیشاه نیز برای عمران این بقعه کوشیده و از قراگوزلوها و مردم محل به آن بقعه خدماتی انجام داده، ملا پروین مرثیه سرای نامی که مدفن او بنا به گفته اعیان الشیعه در جوار این بقعه است، اشعاری در مدح آن سروده است[3] ...
لازم به ذکر است که تا حدود 15 سال قبل حیاط امامزاده و دیوارهای قدیمی اندود کاهگل داشته و در سالهای اخیر به صورت امروزی درآمده است[1] ایوانها بنا در شرایط کنونی دارای چهار ایوان در چهار ضلع اصلی میباشد که هر یک از این ایوانها دارای ویژگی خاصی میباشد؛ از طریق این ایوانها فضای رواق اطراف بخش چهار طاقی مقبره با بیرون مرتبط است.
>ایوان غربی >ایوان جنوبی >ایوان شرقی و شمالی ایوان غربی ایوان ضلع غربی که ورودی اصلی مقبره محسوب میگردد، بیشتر مورد توجه بوده به طوریکه تمام فضای زیر قوس این ایوان با تزیینات آیینهکاری مزین شده است.