چکیده:
زبان یکی از مهمترین عناصر تشکیلدهندهی هویت به شمار میرود. اقلیتهای جامعهی ایران، ازجمله اقلیتهای دینی، همواره در زمینهی آموزش زبان خود با چالشها و مشکلات متعددی روبهرو بودهاند. اقلیتهای دینی رسمی ایران، یعنی مسیحیان، زرتشتیان و کلیمیان، در دورهی رضاشاه در فضای گفتمان حاکم ملیگرایانهی دولت نه تنها قادر نبودند به آموزش زبان خود در مدارس بپردازند، بلکه مدارسشان به تعطیلی نیز کشانده شد. با کنارهگیری رضاشاه وضعیت آموزشی اقلیتهای دینی بهتدریج بهبود یافت، مدارس جدید تاسیس گردید و برنامهی آموزشی آنها دچار تغییرات اساسی شد. در این دوره اقلیتهای دینی توانستند حقوق و امتیازهایی مبنی بر تدریس زبان خود در مدارس را در حد چند ساعت در کنار زبان فارسی که زبان رسمی کشور بود، به دست آورند. لذا مقاله حاضر درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اسناد و مدارک آرشیوی به این سوال پاسخ دهد که وضعیت آموزش زبان اقلیتهای دینی رسمی کشور در مدارس عصر پهلوی دوم چگونه بود؟
Language is one of the most important elements of identity. Iran's minorities، including religious minorities، were faced with numerous challenges in their language teaching. Recognized religious minorities in Iran، namely Christians، Zoroastrians and Jews، in Reza Shah’s era and in the dominant nationalistic discourse of the government were not able to teach their own language at schools and even their schools were forced to close. With Reza Shah’s abdication، the educational status of the religious minorities gradually improved. New schools were established and their educational programs underwent fundamental changes. During this period، religious minorities had the right and privilege to teach their own language at schools for a few hours besides Persian، the official language of the country. Therefore، using a descriptive- analytical approach and relying on the archival documents، this study attempts to examine the situation of the religious minorities’ language teaching at schools during the second Pahlavi era.
خلاصه ماشینی:
"پیرو این سیاست ، حتی بسیاری از مدارس آشوری از وزارت معارف درخواست کردند معلمانی را برای تدریس زبان فارسی اختصاص دهد (آرشیو اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه ، کارتن ١٢، پرونده ٢٦/٣١٤، ٧).
زرتشتیان در برخی از مدارس خود در هند که زیر نظر وزارت معارف ایران قرار داشت ، زبان فارسی را تدریس میکردند و حتی کتاب ها و آموزگاران آنان نیز از ایران فرستاده میشد (آرشیو اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه ، کارتن ٢٠/٢، پوشه ٥٤، سال ١٣٣٤: ٣).
وزارت معارف از بودجه ی این سازمان یک دبستان شش کلاسه در ارومیه مطابق پروگرام رسمی برای ارامنه ، آشوریها و کلیمیان تأسیس نمود و تدریس زبان فارسی را در آنجا امری ضروری اعلام کرد (آرشیو سازمان اسناد ملی ایران ، شناسه سند ٢٩٧/١٣٤٧٠، ١٣٠٥: ٣٦).
دلیل اصلی آن ها برای خودداری از اجرای دستور وزارت معارف این بود که چون وزارت معارف به مدارس کلیمی کمک نمیکند، مواد درسی آنان در شش سال دوره ی ابتدایی باید به زبان فرانسه باشد (آرشیو اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه ، کارتن ٢٨، پوشه ١٧، ١٣٣٦ق و کارتن ٣٠، پوشه ٣٠، ١٣٣٨ق و کارتن ٢٩، پوشه ١٠، ١٣٣٤ق ).
نتیجه گیری در جمع بندی نهایی باید به این نکته توجه کرد که اقلیت های دینی ایران به دلیل اهمیت زبان در حفظ هویت خود به تلاش بسیاری برای آموزش آن در مدارس مبادرت ورزیدند و گام هایی اساسی برای کسب مجوز قانونی تدریس زبان برداشتند."