چکیده:
این مقاله با بهرهگیری از رویکرد توصیفیـتحلیلی تلاش دارد نظریه سازهانگاری را در مورد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مقابل ایالات متحده امریکا به آزمون گذارد. درواقع هدف این پژوهش، آزمودن رویکرد نظری یادشده بر منازعه ایران و امریکا است؛ هرچند باید اعتراف کرد که بهدلیل محدودیتهای پژوهشی در این مورد، عملیات آزمون از چشمانداز ایران مورد توجه بوده است. بااینحال، این مقاله در راستای هدف کاربست نظریه بر موردی خاص، یعنی منازعه ایران و امریکا صورت گرفته و بهمنظور تقویت نظری در حوزه سیاست خارجی و روابط بینالملل انجام شده است. نتیجه اینکه این رویکرد بهدلیل معنامحوری و توجه به هنجارها و هویت، از ظرفیت خوبی برای فهم و درک موضع جمهوری اسلامی ایران در مقابل امریکا برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
واژگان کلیدی: نظریه سازه انگاری، هویت ، انگاره ، نقش ، منافع ، منطق تناسب ، منازعه ایران و امریکا مقدمه نظریه سازه انگاری، نظریه اجتماعی سیاست بین الملل است که با تأکید بر نقش عنصـر هویت و منافع ، تلاش دارد ناکارآمـدیهای نظریـه های عقلانیـت گرا در روابـط بین الملـل را جبران کند؛ به این معنی که پس از فروپاشـی نظـام دوقطبـی و نـاتوانی نظریـه های مـدرن روابط بین الملل ، به ویژه نظریه نوواقع گرایی کنت والتز در تبیین علل تغییرات رخ داده ، نظریه اجتماعی سیاست بین الملل از سوی سازه انگاران به ویژه الکساندر ونت مطـرح شـد.
واینر٤ مهم ترین گزاره های رهیافت سـازه انگاری را این گونـه بیـان میکنـد: ١) محـیط جهانی تنها به عوامل مادی محدود نمیشود، بلکه مؤلفه های فکری و هنجـاری نیـز اهمیـت دارند؛ ٢) ویژگیهای دولت ها نتیجه تعـاملات آنهـا اسـت و دولت هـا دارای صـفات ذاتـی و ازپیش تعیین شده نیستند؛ ٣) منافع و هویت ها مفروض و ازپیش داده نمیباشند، بلکه نتیجـه تعامل اجتماعی هستند که در فرایندهای بین المللی در معرض تغییـر قـرار دارنـد؛ ٤) انـواع تعامل عبارتنـد از: مـذاکرات ، چانـه زنی، بحـث و اسـتدلال و ارتبـاط همگـانی و عمـومی بـا علامت ها و سخنرانیها؛ و ٥) تصمیم گیری در امور جهانی در سه سطح انجام میشود: الف ـ نهادهای رسمی مانند رژیم های امنیتی؛ ب ـ فرهنگ سیاسی جهانی (حکومت قانون ، قواعد و هنجارها)؛ و ج ـ مؤلفه های انگاره ای ازجمله الگوهای دوستی و دشمنی و روابط سیاسی میان کشورها (٢٣-١٩ :٢٠٠٣ ,Wiener).