چيستی و مختصات روح امری يا ملكوتی در روايات اهل بيت علیه السلام مقاله

موضوع روح و مراتب آن از مباحث پيچيده و ذي اهميتي است كه در قرآن كريم و روايات معصومان به آن پرداخته شده است. از جمله مراتب روح، روح امري است كه قرآن كريم در آيات 85 سوره اسرا، و 52 سوره شوري بدان تصريح نموده است و روايات متعددي در خصوص ويژگي ها و ماهيت آن در منابع تفسيري و روايي وارد شده است. اين جستار با روش توصيفي تحليلي ماهيت و چيستي روح امري را با - بهره گيري از روايات معصومان مورد واكاوي قرار داده و به اين نتيجه دست يافته است كه روح امري حقيقتي ملكوتي و نفساني در وجود اهل بيت و مبدا علوم لد ني آن حضرات به جميع اشيا بوده و از لحاظ مرتبه وجودي، برتر از تمام فرشتگان و عالي ترين مراتب روح و منشا آثار شگرف به اذن الله است.

"«امر» به معنای جنبه تجردی موجودات، علامه طباطبایی در ذیل آیه، خلق را قلمرو ذات شیء و امر را قلمرو بعد از وجود دادن و به‌ بیان دیگر مربوط به تدبیر امور و آثار دانسته 4 ولی در موارد دیگر ضمن بررسی اصطلاح امر از دید آیات قرآن به این نتیجه دست‌ یافته است که آفرینش به‌ طور کلی دارای دو وجه است؛ وجه خلقی که تدریج بردار است و وجه امری که تغییر و تدریج در آن راه ندارد و برای استدلال خود در تبیین وجه امری و غیر تدریجی به آیه 50 سوره قمر استشهاد نموده و از طرفی مفسر امر خدای متعال (امر تکوینی) را آیه 83 سوره یس برشمرده که همان کلمه ایجاد الهی و جهت وجودی و ملکوتی اشیاء به خدای سبحان است. 1 در مجموع می‌توان گفت امام صادق( بر مبنای تفسیر آیه 52 شوری - که به روح خاص نازل‌ شده بر پیامبر( اشاره دارد - منشأ و مبدأ علم معصومان( را به کتاب و ایمان افاضه روح به آن حضرات معرفی نموده که این روح سبب علم و ادراک غیر اکتسابی می‌گردد و این روح، نوعی از ظرفیت و قابلیت برای اخذ معارف الهیه فراهم می‌نماید و از آن جمله، اعلمیت پیامبر و ائمه نسبت به سایر پیامبران و اولیا در علم به اسماء الله است؛ چنان که از آن حضرت روایت‌ شده است: نحن عندنا من الاسم الأعظم اثنان و سبعون حرفا و حرف واحد عند الله تعالی استأثر به فی علم الغیب عنده."