چکیده:
مجموعه انسان هايي كه ملتي را تشكيل داده و شكل يك كشور يا سازمان
سياسي پيدا كرده اند، داراي قدرتي مي باشند كه از برآيند قواي تركيب شده آنها
بدست مي آيد و مي توان آن را قدرت ملي آن كشور يا ملت دانست. قدرت ملي
داراي منشاء و مبادي گوناگوني است كه دريك كاركرد جمعي به توليد قدرت ملي
مي پردازند. موضوع قدرت ملي از طرف جغرافيدانان، متخصصين ژئوپليتيك و
جغرافياي سياسي، علوم سياسي و روابط بين الملل، استراتژيست ها و سياستمداران
مورد توجه قرار گرفته و هر يك از آنها سعي نموده اند فهرست عوامل تاثيرگذار بر
قدرت ملي را ارائه دهند كه در بخش عمده اي از آنها اشتراك نظر وجود دارد.
جغرافيا يكي از عوامل اصلي قدرت ملي در نظريات متخصصين فوق الذكر بوده
است. عوامل جغرافيايي در دو دسته عوامل جغرافياي طبيعي و جغرافياي انساني و به
صورت كمي و كيفي در قدرت ملي كشورها تأثير اصلي دارد. كشور ايران با موقعيت
ويژه اي كه به لحاظ پتانسيل هاي جغرافيايي دارد، مي تواند قدرت ملي برتر
خاورميانه باشد. در اين پژوهش به دنبال پاسخگويي به اين سوالات هستيم كه بستر
اصلي و مباني تعيين كننده قدرت ملي كشورها چيست؟ مولفه هاي جغرافيايي
تاثيرگذار در قدرت ملي كدام اند؟ و وضعيت ايران از لحاظ برخورداري از مولفه هاي
قدرت آفرين چگونه است؟
خلاصه ماشینی:
"بر این اساس بخشی از عوامل و سرچشمه های قدرت در جغرافیای هر کشور قرار دارد و از همه مهم تر اینکه خصایص جغرافیایی غالبا نقش بنیادین را در شکل گیری سایر عناصر قدرت اقتصادی ، سیاسی و نظامی بازی می کنند.
(حافظ نیا، ١٣٨٦: ص٦٨) قدرت ملی مورد توجه و نظر جغرافیدانان ، متخصصین ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی ، علوم سیاسی و روابط بین الملل ، استراتژیست ها و سیاستمداران بوده است و هر یک از آنها سعی نموده اند فهرست عوامل تاثیرگذار بر قدرت ملی را ارائه دهند که در بخش عمده ای از آنها اشتراک نظر وجود دارد.
( حافظ نیا، ١٣٨٦: ص٩١) وسعت زیاد یک دولت ، با این تصور که از نظر آب و هوا و منابع طبیعی دارای تنوع بیشتری است و از نظر دفاعی و نظامی نسبت به کشور های کم وسعت ، برتری دارد به عنوان عامل قدرت مطرح می شود.
(ملکوتیان ، ١٣٨٣: ص٢٠٧) دسترسی ایران به دو عرصه آبی مهم در شمال و جنوب کشور، هم به لحاظ حمل و نقل دریایی و هم به لحاظ شیلات و وجود ذخایر عظیم انرژی نفت و گاز به عنوان مبنای عمده قدرت ملی کشور شناخته می شوند(حافظ نیا، ١٣٨٦: ص٩٢).
com//http:) - انرژی کشور ایران از لحاظ منابع مختلف انرژی یکی از غنی ترین کشورهای جهان محسوب می گردد، چرا که از یک سو دارای منابع گسترده سوخت های فسیلی و تجدید ناپذیر نظیر نفت وگاز است و از سوی دیگر دارای پتانسیل های فراوان انرژی های تجدید پذیر هم چون باد و خورشید می باشد."