رابطه‌ی علّی ادراک دلبستگی و آسیب‌پذیری شخصیت با احساس تنهایی در دوره‌ی نوجوانی مقاله

پژوهش حاضر در قالب یک مدل علّی، پیش‌آیندهای احساس تنهایی نوجوانان را مورد بررسی قرار داد. در این مدل ادراک دلبستگی به والدین و هم‌سالان به عنوان متغیرهای برون‌زاد، سبک‌های آسیب‌زای شخصیتی بلات، متغیر واسطه‌ای و احساس تنهایی متغیر درون‌زاد بودند. شرکت‌کنندگان پژوهش 426 دانش‌آموز دختر (204) و پسر (222) سال سوم دبیرستان‌های شهر شیراز بودند. برای اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش از فرم کوتاه شده مقیاس احساس تنهایی اجتماعی و عاطفی و پرسشنامه‌های دلبستگی به والدین و هم‌سالان و تجارب افسرده‌ساز استفاده گردید. مدل پیشنهادی پژوهش، با استفاده از نرم افزار AMOS مورد تحلیل مسیر قرار گرفت و برای تعیین معنی داری اثرات غیرمستقیم متغیرهای میانجی از روش نمونه‌گیری‌های مکرر "خودراه انداز" استفاده شد. یافته‌ها حاکی از آن بود که دلبستگی به والدین، هم به طور مستقیم و هم به واسطه‌ی عوامل شخصیتیِ خود انتقادی و وابستگی، پیش‌بینی کننده‌ی منفی و معنی‌دار احساس تنهایی است؛ اما دلبستگی به هم‌سالان تنها به طور مستقیم و منفی پیش‌بینی کننده‌ی معنی‌دار احساس تنهایی است. به عبارت دیگر دلبستگی به والدین هم در شکل‌گیری طرح‌واره‌های بین فردی و هم طرح‌واره‌های درون فردی نقش دارد؛ اما دلبستگی به هم‌سالان تنها در شکل‌گیری طرح‌واره‌های بین فردی سهیم است. نتایج مقایسه‌ی نمودار مسیر دختران و پسران نشان داد که الگوی طرح‌واره‌های پژوهش، در مورد پسران نتایج کاملاً همخوان با یافته‌های کلی گروه نبود.

گروهي نيز آن را به اسنادهاي نامناسب از موفقيت‌ها و شکست‌ها (سولانو 10 ، 1987؛ اسنودگرس 11 ، 1987)؛ عزت‌نفس پايين و کم‌رويي (اشميت و کوردک 12 ، - Loneliness - Horowitz & French - Saklofske, Yackulic, & Kelly - Cacioppo, Hawkley, & Berntson - McWhirter - Sejiner - Berguno, Leroux, McAinsh, & Shaikh - Stoeckli - Hojat - Solano - Snodgrass - Schmitt & Kurdek 1985)؛ درون‌گرایی و روان‌رنجوري (ساکلفسکي و همکاران، 1986، 1989)؛ نقص در مهارت‌هاي اجتماعي (دي توماسو، برانن مک‌نالتي، راس و برگس 1 ، 2003) و فقدان حمايت اجتماعي (جونز و مور 2 ، 1987) نسبت مي‌دهند. بلات، دي افليتي و کوئينلان 9 (1976) به منظور ارزيابي اين دو نوع افسردگي، - O'Koon -Rezan Çeçen - Larose, Guay, & Boivin -Moon - Bogaerts, Vanheule, & Desmet - interpersonal relatedness - self-definition - Homann -D’Afflitti & Quinlan پرسشنامه‌ی تجارب افسرده‌ساز (DEQ) 1 را تهيه نمودند که تحليل عاملي آن سه فاکتور وابستگي 2 ، خودانتقادي 3 و کارآمدي 4 را نشان داد. مدل فرضي پژوهش -Depressive Experiences Questionnaire (DEQ) - dependency - self-criticism - efficacy - Besser, Flett, & Davis - Zuroff & Fitzpatrick (1982، 1969) و مدل شخصيتي بلات (1990) تأثير اين عوامل را بر احساس تنهايي مورد بررسي قرار داده است. اين پرسشنامه در سال1976، توسط بلات - Social-Emotional Loneliness Scale for Adults-Short form - Best - Turbide, Poulin, & Robinson - Goossens - Scree Plot - Eigenvalue - Depressive Experiences Questionnaire و همکارانش تهیه (بلات، دي افليتي 1 و کوئينلان 2 ، 1976) و مورد تجدیدنظر قرار گرفته است.