محدودیت‌های نظام‌های سنتی حقوق مالکیت فکری در حمایت از طرح‌های مد و لباس مقاله

حقوق مالکیت فکری به صورت سنتی بر بنیان‌های حمایت از اختراعات (پتنت)، مالکیت ادبی- هنری (کپی‌رایت)، و علائم (علامت تجاری) استوار شده و حقوق ویژۀ مالکیت فکری، نظیر حقوق طرح‌ها، خارج از این چارچوب و نیز دائماً مورد پرسش و صورت‌بندی مجدد است. در صنعت مد و لباس که صنعتی با مالکیت فکری بالاست، به‌طور دائم ایده‌ها و نوآوری‌های خلاقانه تولید و از آن‌ها بهره‌برداری تجاری می‌‌شود‌، اما این پرسش که آیا طراحان مد و لباس می‌توانند از آثار خود در چارچوب حقوق مالکیت فکری کشورشان حمایت کنند یا نه، همواره موضوع بحث‌های جدی بوده است. برخلاف صنایعی نظیر موسیقی، فیلم، بازی‌های ویدئویی و نشر کتاب، عنصر اصلی و اساسی صنعت مد و لباس- طرح‌های مد و لباس- به صورت کامل در حمایت حقوق سنتی مالکیت فکری نیست؛ بنابراین یک حقوقْ ویژۀ مالکیت فکری برای حمایت از طراحان تأسیس شده است.

محدوديت هاي نظام هاي سنتي حقوق مالکيت فکري در حمايت از طرح هاي مد و لباس  سيد حسن شبيري زنجاني استاديار گروه حقوق مالکيت فکري دانشکدة حقوق دانشگاه قم حسن مهدويان کارشناس ارشد حقوق مالکيت فکري دانشگاه قم (تاريخ دريافت : ١٣٩٤/٢/٢٢ - تاريخ تصويب : ١٣٩٤/٣/٢٤) چکيده حقوق مالکيت فکري به صورت سنتي بر بنيانهاي حمايت از اختراعات (پتنت )، مالکيت ادبي - هنري (کپي رايت )، و علائم (علامت تجاري) استوار شده و حقوق ويژة مالکيت فکري، نظير حقوق طرحها، خارج از اين چارچوب و نيز دائما مورد پرسش و صورتبندي مجدد است . فرضية اصلي ما اين است که با توجه به معيارهاي سخت گيرانة نظام هاي سنتي حقوق مالکيت فکري (نظير جديد بودن ، عدم افشاي پيشين ، کاربردصنعتي ، اصالت ) براي پوشش مصاديق اموال فکري و اينکه طرح هاي مد و لباس در بسياري از موارد فاقد يک يا چند مورد از اين معيارها هستند و نيز با توجه به سرمايه گذاري هاي مالي ، انساني و فني قابل توجهي که براي طراحي مد و لباس انجام مي شود و چرخة عمر کوتاه اين گونه طرح ها که حداکثر دو سال است ، تدوين حقوق ويژه اي براي حمايت از اين طراحان مفيد و حتي لازم است . Raustiala, Kal & Sprigman, Christopher,(2006), The Piracy Paradox: Innovation and Intellectual Property in Fashion Design, Virginia Law Review, Vol. 92. ,(2011), Fashioning a New Look in Intellectual Property: Sui Generis Protection for the Innovative Designer, Hastings Law Journal, Volume 63. Elizabeth,(2009), Intellectual Property Protection for Fashion Design: An Overview of Existing Law and A Look Toward Proposed Legislative Changes , 5 Shidler Journal of Law, Commerce & Technology.