چکیده:
شناخت عوامل موثردروقوع حرکات تودهای و پهنه بندی خطر حرکات توده ای از مهمترین اقدامات جهت پیشگیری و کاهش خطرات آنها می باشد.در این تحقیق، پهنه بندی حرکات حرکات توده ای درحوزه آبخیز دماوند به مساحت 761 کیلومتر مربع واقع در حاشیه جنوبی رشته کوه البرز با روش درون یابی ویژه ودرصددهی به هریک از زیر عوامل انجام شد. برای این منظور ابتدا از نقشه پراکنش حرکات که بااستفاده از عکسهای هوایی 1:20000 و1:50000 و انجام بازدید صحرایی تهیه گردیده(سفیدگری1381) استفاده شد. دراین نقشه410مورد لغزش ،162مورد ریزش،56 مورد سولیفلوکسیون و 26مورد جریان سولیفلوکسیونی ودر مجموع 654 حرکت تودهای نشان داده شده است. در این تحقیق عوامل موثربروقوع حرکات توده ای: کاربری اراضی، سازند زمین شناسی، بارندگی، شیب، جهت شیب و ارتفاع تشخیص داده شده است. سپس با استفاده از نقشه پراکنش حرکات توده ای وکمی نمودن عوامل موثردر بروز آنها ، پهنه بندی حرکات توده ای درحوزه آبخیز دماوند به شرح زیر انجام شد.ابتدا نقشه پراکنش حرکات توده ای ، با درصددهی به زیر عوامل هر کدام از عوامل شش گانه فوق کمی شدند.برای این منظور کلیه عوامل که به صورت کمی در آورده شده، وبه صورت یک جدول توصیفی کمی به محیط Arc-view وارد گردیدند.در اینجا کلیه حرکات تودهای در حوزه با توجه به عوامل شش گانه فوق و زیر عوامل و سپس هریک از حرکات توده ای به تفکیک وارد جدول توصیفی شدند. سپس هریک از عوامل شش گانه فوق به همراه عدد کمی خود برای حرکات توده ای به صورت نقشه سلولی در آورده شدند.اینکار با استفاده از امکانات توسعه ای نرم افزار Arc-view به نام تحلیل مکانی Spatial Analyst انجام شد.سپس نقشه های سلولی عوامل شش گانه موثردر نظر گرفته شده با اندازه تفکیک 0014/0 متر با هم جمع شدند، تا نقشه پهنه بندی حرکات بدست آورده شود. برای ارزیابی صحت تفکیک دامنه های خطر و قدرت تفکیک روش استفاده شده، نقشه پهنه بندی خطر حرکات توده ای با نقشه پراکنش روی هم اندازی شد و تغییرات مورد نیاز جهت در نظرگرفتن عوامل موثرترانجام شد.از مزایای این روش پهنه بندی اینست که از داده های واقعی اندازه گیری شده در
طبیعت استفاده می نماید و ازاین طریق می توان عوامل موثر در وقوع حرکات توده ای شامل کاربری اراضی، سازند زمین شناسی، بارندگی، شیب، جهت شیب و ارتفاع را مشخص نمود، در هر منطقه ای قابل انجام است ودقت پهنه بندی به دقت برداشت اطلاعات صحرایی مربوط می شود.
خلاصه ماشینی:
"از مزایای این روش پهنه بندی اینست که از داده های واقعـی انـدازه گیـری شـده در طبیعت استفاده می نماید و ازاین طریق می توان عوامل موثر در وقوع حرکات توده ای شامل کـاربری اراضـی، سـازند زمین شناسی، بارندگی، شیب ، جهت شیب و ارتفاع را مشخص نمود، در هر منطقه ای قابل انجام است ودقت پهنه بندی به دقت برداشت اطلاعات صحرایی مربوط می شود.
جدول شماره ٢- طبقه بندی های میزان بارش ، تعداد تعداد حرکات توده ای در هر طبقه و عدد کمی آنها به درصد ردیف مقدار بارش متوسط سالیانه تعداد حرکات توده ای عدد کمی به درصد 1 ٣٠٠تا ٢٠٠ میلی متر 36 5/43 2 ٤٠٠تا ٣٠١ میلی متر 208 31/67 3 ٥٠٠تا ٤٠١ میلیمتر 149 22/62 4 ٦٠٠تا ٥٠١ میلیمتر 261 39/66 ٤- از نظرحهت شیب دامنه ، ٩ جهت در حوزه آبخیز دماوند تفکیک گردید، که همـراه بـا اعـداد کمـی خـود در جدول شماره ٣ آورده شده است .
سپس عوامل شش گانه فوق همراه با اعداد کمی آنها برای حرکات توده ای با استفاده از امکانات توسعه ای Arc-view به نام Spatial Analyst به صورت نقشه های سلولی در آورده شدند.
٣- می توان علت حذف نقشه های سلولی عامل ارتفاع (شکل شماره ٦) را یکنواختی نقشه سلولی این عامل دانست و این که این عامل تأثیر کمی در پهنه بندی داشته و همچنین باعث کاهش قدرت تفکیک می شده ، به بیانی دیگر عامل ارتفاع حرکات توده ای ازنظر آماری معنی دار نبوده است ."