چکیده:
کتاب اخلاق علم چنانکه از عنوان آن پیداست کتابی است در حوزه اخلاق علم، که پژوهشکده علم و دین پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی در سال 1391 منتشر کرده است. عنوان انگلیسی کتاب «The Ethics of Science: An Introduction » نام دارد. نویسندهی کتاب دیوید بی رسنیک است. مترجمان آن مصطفی تقوی و محبوبه مرشدیان هستند. کتاب اخلاق علم چنانکه از عنوان آن پیداست کتابی است در حوزه اخلاق علم، ولی حقیقت امر این است که اخلاق علم که گونهای اخلاق حرفهای بهشمار میرود درواقع با زمینههای گوناگونی چون، سیاست، جامعه، اخلاق، دین و اقتصاد پیوندهایی نزدیک و همپوشانی دارد. ولی این حوزه از اخلاق بیش از هر چیز با جامعهشناسی علم سروکار دارد.
در این مقاله نخست به تبیین و توصیف جامعهشناسی علم میپردازیم. سپس طرح کلی و چکیدهای از مطالب کتاب اخلاق علم را در پیش دید ترسیم میکنیم و در پایان نیز ایرادهای وارد بر کتاب را به اختصار و اجمال بررسی میکنیم.
خلاصه ماشینی:
کتاب اخلاق علم چنانکه از عنوان آن پیداست کتابی است در حوزه اخلاق علـم ، ولی حقیقت امر این است که اخلاق علم که گونه ای اخـلاق حرفـه ای بـه شـمار مـی رود درواقع با زمینه های گوناگونی چون ، سیاست ، جامعه ، اخلاق ، دیـن و اقتصـاد پیونـدهایی نزدیک و هم پوشانی دارد.
بسیاری از بخش های پژوهش نیز دانشمندان را به ارتباط گسترده با جامعه میکشاند، کـه از این دست می توان به گزارش نتایج آزمایش ها به رسانه ها، گواهی تخصصی ، پژوهش دربارة موضوعات انسانی و حیوانی ، فراهم کردن بودجۀ دولتی برای پژوهش و مانند آن .
اگرچه این اصل مستقیما بر پیش برد دانش یا اهداف علم تأثیرگذار نیست ، اما تا آنجا که بـه دانشمندان انگیزه می دهد که به پژوهش بپردازند، و همکاری و اعتماد را افزایش می دهد، و تضمین می کند که رقابت بر سر پاداش های علمی رقابتی عادلانه است ، اصلی موجه اسـت .
٣. ٦ ارج بگذارید وقتی ارج گذاری مقتضی است این اصل به دانشمندان می آموزد هنگامی که مقتضی است ارج بگذارنـد، امـا وقتـی نیسـت چنین نکنند در نشر آثار علمی به روش های بسیاری می توان به فرد ارج نهاد: می توان نام او را به عنوان یکی از مؤلفان اثر قید کرد، در مقالۀ خود از وی نقل قول کرد و یـا دربـارة اثـر وی بحث کرد، یا در بخش تقدیر و تشکر نام او را آورد.
٣. ٨ علم صنعتی برخی از دوراهی های اخلاقی هنگامی بروز می کنند که دانشمندان محیط آکادمیک را تـرک گفته به پژوهش برای صنعت و یا ارتش مـی پردازنـد.