چکیده:
سکه ها منابع مصور و معتبری از قرون و زمان های گذشته هستند که مطالعه ی آنها می تواند به روشن شدن بخش های تاریک تاریخ گذشتگان کمک شایان توجهی کند. سکه ها در زمان های گذشته نقش رسانه ای داشته اند و مطالعه نقوش روی آن ها در شناخت ادیان و مذاهب و اساطیر باستانی، هنر، آداب و رسوم، البسه، جنگ افزارها و ... ملت های مختلف نقش بسیار مهمی دارد. با اینکه اهالی کشور لیدی اولین قوم ضرب کننده ی مسکوکات بودند اما افتخار ضرب سکه به صورت گسترده و نهادینه به نام هخامنشیان ثبت شده است. سکه های هخامنشی مدرک گرانبهایی از تاریخ، فرهنگ، هنر و مذهب ایران باستان به شمار می روند. مهمترین سکه های دوره هخامنشی پس از سکه های شاهی که از آن پادشاهان بود سکه هایی بودند که توسط ساتراپ ها (شهربان ها) در ایالات مختلف ضرب می شدند و در نقوش پشت و رویشان تفاوت های قابل توجهی با سکه های شاهی داشتند. مهم ترین نقوشی که بر روی سکه های ساتراپ ها نقش می گردید، تصویر ناوهای جنگی، نقوش قلاع و ... بود و در پشت سکه ها نقش شاه هخامنشی نقر می گردید. در طول دوره هخامنشی تعداد ساتراپ ها و جایگاه سیاسی آن ها دچار تغییرات مکرری شد که در بسیاری موارد می توان این تغییرات را بر روی سکه ها، کتیبه ها و ... مشاهده کرد. در این تحقیق که به روش توصیفی ـ تحلیلی است و در آن از منابع کتابخانه ای و اسناد موزه ای استفاده شده است به مطالعه و بررسی نقوش سکه های ساتراپ های امپراتوری هخامنشی از قبیل استراتون اول و دوم، اورگوراس دوم، تیسافرن، باگواس، ممنون، داتم و ... پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
در ادامه نيز نگارنده با روش بررسي و معرفي، کتابخانه و تا حدي که اجازه و فرصت شده از روش موزه اي به مباحث جالبي از جمله : سکه هاي هخامنشي و تقسيمات کلي آن ، تصاوير کلي سکه هاي هخامنشي، نقش تاج شاهان هخامنشي بر روي سکه ها، شکل ضرب سکه در دوره هخامنشيان (سکه طلا،سکه نقره ، سکه هاي محلي، سکه هاي ساتراپي ها و معرفي هر کدام ) و در پايان اين پژوهش که مهمترين بحث نيز مي باشد به طور کامل و کلي به معرفي شاهان هخامنشي و سکه هاي ضرب شده توسط آنها همراه با تصوير و مستندسازي پرداخته شده است .
٢- نگاه کلي به سکه هاي دوره هخامنشي و تصاوير (نقوش ) آن در تاريخ تمدن گفته شده ليدي اولين قوم ضرب کننده مسکوکات يک شکل و يکنواخت بوده اند، اما افتخار ضرب سکه به صورت گسترده نهادينه و نيز به نام هخامنشيان ثبت شده است و در اين دوران بود که سکه ، نظم انسجام مطلوبي را به اقتصاد و مبادلات بشري در دنياي آن زمان داد.
دريک ها، دودريک ها و شکل ها و برخي از سکه هاي نقره که بوسيله ساتراپها و سلسله هاي تابعه ضرب شد عموما داراي نقش کماندار پارسي و يا تصوير شاهي که با شير مي جنگد ويا در گردونه خود ايستاده ، مي باشد و نيز در بعضي انواع سکه ها تصاويري شبيه شاهان مختلف هخامنشي از زمان داريوش اول تا داريوش سوم ديده مي شود.