چکیده:
مکتب فرمالیسم (صورتگرایی) مکتبی در حوزهی نقد ادبی است که در اوایل قرن بیستم میلادی در روسیه شکل گرفت و پس از آن به اروپا و آمریکا انتقال یافت. محور اصلی نقد ادبی از دیدگاه فرمالیستها توجه به شکل و ظاهر اثر و زیباییشناسی متن ادبی است. این مکتب نقد ادبی تلاش میکند در تحلیل خود از آثار ادبی، «رستاخیز کلمات» را در آنها نمایان سازد. جایگاه فرمالیسم را در بررسی سرودههایی مانند سرود ملی برخی کشورها نمیتوان نادیده گرفت. سرود ملی هر ملتی، برخاسته از هویت، محتوای فکری- تاریخی و اندیشههای غالب بر آن ملت است. از مهمترین عوامل پیدایش سرودهای ملی در میان کشورهای مختلف میتوان به حرکتهای انقلابی و سیاسی مردم علیه دولتهای استعماری اشاره کرد. از پویاترین حرکتهای انقلابی مردم علیه استعمار غرب، انقلاب الجزایر بود که بعد از صد و سی سال جانفشانی و فداکاری ملت، در سال 1962 به پیروزی منتهی شد. نکته قابل توجه در این انقلاب مبارزهی شاعران و ادیبان با بیان و قلم علیه استعمار بود. مفدی زکریا از جمله شاعران مبارز در انقلاب الجزایر بود که شعر مشهور او با نام «قسما» نماد آزادی از بند استعمار و سرود ملی این کشور شد. پژوهش حاضر، سرود ملی الجزایر را در مقولههایی همچون «ادبیت، فرم، آشناییزدایی، ساختار ساختارها و وجه غالب» از دیدگاه فرمالیستهای روس مورد بررسی قرار داده که از جمله نتایج آن، برجسته شدن مفاهیم انقلابی
است که از مولفههای یاد شده متاثر بوده است
خلاصه ماشینی:
شيوة بررسـي شـعر يـاد شـده در ايـن پـژوهش ، توصـيفي - تحليلي است و معياري که براي تحليل سـرود ملـي الجزايـر از آن اسـتفاده شـده ، مؤلفه هاي نقد فرماليستي از جمله «فرم ، ادبيت ، وجه غالب ، آشنايي زدايي و سـاختار ساختارها» است که به ترتيب پس از تعريف و شناخت کلي نسبت بـه هـر يـک از اين مقولات ، به نقد و بررسي سرود ملي الجزاير در ذيـل هريـک از آنهـا پرداختـه شده است .
از ديدگاه فرماليست ها ممکـن اسـت آرايـه هـايي همچون انواع تشبيه ها و استعاره ها و نيز هماهنگي هاي بـين حـروف کـه از جملـه عوامل نظم و انسجام آثار ادبي است ، باعث زيبايي سرود ملي الجزاير شده باشد.
در اين مقاله ، شعر مفدي زکريا با عنوان «قسماً»، که سرود ملـي الجزايـر به شمار مـي رود، در پـنج حـوزه مـورد بررسـي واقـع شـده اسـت تـا آن دسـته از هنرسازه هايي که زيبايي خاصي به اين سرود بخشيده و سبب شده است تا اين اثـر به سرود ملي الجزاير تبديل شود و به تبع آن ، محبوب عـام و خـاص در آن کشـور واقع شود، مورد نقد و بررسي قرار گيرد.
حضـور نظاميان فرانسه در الجزاير در آن سال ها امري عادي تلقي مي شده است ، اما زماني که شاعر با استفاده از تشخيص ، کشور فرانسه را مورد ندا قـرار مـي دهـد و مجـازًا ملت فرانسه را قصد مي کند در واقع امري عادي را در قالب هنرسازه هـاي ادبـي در آورده و اين چنين باعث زيبايي و ماندگاري و محبوبيت اثر ادبي خويش ميان مردم گرديده است .