چکیده:
هرگاه پول داخلی یک کشور نتواند به وظایف خود عمل کند، پول خارجی جانشین پول داخلی می شود و به این پدیده جانشینی پول می گویند. جانشینی پول، پدیده رایج کشورهای درحال توسعه است که آثار متفاوتی بر اقتصاد این کشورها دارد، از این رو تشخیص عوامل تعیین کننده جانشینی پول در کشور مهم است.در این پژوهش ابتدا از روش کمین و اریکسون(2003) برای برآورد حجم پول خارجی درگردش استفاده می شود. سپس با استفاده از رویکرد کلان عوامل تعیین کننده جانشینی پول برای ایران بررسی می شود. برای تخمین تابع تقاضای پول واقعی در روش کمین و اریکسون از روش هم جمعی جوهانسون-جوسیلیوس استفاده می شود و سپس از روش ARDL برای بررسی عوامل تعیین کننده استفاده می شود. دوره زمانی متغیرها در این مطالعه از سال 1338-1392 می باشد.نتایج نشان داد که جانشینی پول در ایران تحت تأثیر متغیرهای تفاوت نرخ بهره های داخلی و خارجی، نرخ تورم داخلی و نرخ ارز غیررسمی می باشد ولی متغیرهای حجم واقعی واردات، نرخ تورم جهانی و تولید ناخالص داخلی بی معنی و بی تأثیرند. نتایج نشان می-دهد که جانشینی پول در ایران تابعی از شاخص های هزینه فرصت پول است. بعبارتی هدف اصلی افراد از جانشینی پول در ایران رهایی از هزینه های فرصت نگهداری پول می باشد.
خلاصه ماشینی:
)مأخذ: دادهها: محاسبات تحقیق اکنون، با استفاده از رویکرد کلان در بحث جانشینی پول، درجهی جانشینی پول بهعنوان متغیر وابسته و متغیرهای کلان اقتصادی از جمله تولید ناخالص داخلی، حجم واردات، نرخ ارز غیر رسمی، نرخ تورم داخلی و تفاوت نرخ بهره خارجی و داخلی و نرخ تورم جهانی بهعنوان متغیرهای توضیحی درنظر گرفته میشوند.
آزمون ریشهی واحد دیکی فولر برای متغیرهای مورد استفاده رابطه (1) در سطح 5% به شرح زیر است: جدول 3: آزمون ریشه واحد دیکی فولر درجه انباشتگی متغیر I(1) CS درجه جانشینی پول I(1) gdp تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال 1376 I(1) pex نرخ ارز غیررسمی I(1) Pd نرخ تورم داخلی I(1) if – id تفاوت نرخ بهرههای خارجی و داخلی I(0) Pf نرخ تورم جهانی I(1) im حجم واقعی واردات مأخذ: محاسبات تحقیق، (حالت مناسب تابع در تمامی موارد، با عرض از مبدا (intercept) است.
نتایج حاصل از برآورد الگوی بلندمدت به شرح زیر است: جدول 6: تخمین تابع در بلندمدت 1338-1392 احتمال آمارهt انحراف معیار ضریب متغیر 683/0 41134/0 6675/0E-6 2764/0E-6 GDP 001/0 7049/3 0047859/0 017731/0 Pd 007/0 8281/2- 1016/0E-4 2874/0-E-4 Pex 738/0 33613/0 1401/0E-5 4710/0E-4 Im 023/0 3535/2- 013758/0 032380/0- if - id 190/0 3293/1 0022768/0 0030266/0 Pf 954/0 058312/0 064872/0 0037828/0 c مأخذ: محاسبات تحقیق در بلندمدت نیز تولید ناخالص داخلی، واردات و نرخ تورم جهانی روی جانشینی پول در ایران بیتأثیرند.
نتایج تخمین کوتاه مدت و بلندمدت نشان میدهند که متغیرهای تولید ناخالص داخلی و حجم واردات و نرخ تورم جهانی با درجه جانشینی پول ارتباط ندارند؛ یعنی جانشینی پول در ایران تحت تأثیر این متغیرها نیست.