مبانی کلامی نظام اصلاح اجتماعی معصومان(ع) مقاله

اصلاح اجتماعی، به طور کلی، دگرگون ساختن جامعه در جهت مطلوب و بهبود وضع جامعه است. پیشوایان معصوم ضمن شناخت بعد اجتماعی انسان و ترغیب مومنان به جمع گرایی، به آسیب های اجتماعی و اصلاح آن ها نیز توجه داشته اند. اصلاح گری معصومان در ساحت اجتماع، نظام مند بوده و در چهار بخش هدف گذاری، موضوع، برنامه و مجری اصلاح اجتماعی سامان می یابد. پژوهش حاضر، با تحلیل آموزه های دین، مهم ترین مبانی کلامی متناسب با هر یک از اجزای نظام اصلاح اجتماعی معصومان را ارائه می دهد. بر پایه یافته های تحقیق، مبانی کلامی مرتبط با هدف گذاری اصلاح اجتماعی، عبارت اند از توحیدمحوری در تمامی حرکت ها و باور به معاد و نظام جزا و پاداش اخروی. مبانی مربوط به موضوع و سوژه اصلاح اجتماعی، به ویژگی های انسان از جمله اصالت و تکامل پذیری روح می پردازد. جامعیت و جاودانگی دین نیز از مبانی کلامی مرتبط با برنامه و قانون اصلاح اجتماعی به شمار می رود. آخرین گروه نیز مبانی مربوط به راهبر برنامه اصلاح اجتماعی است. نبی و امام به عنوان مجریان نقشه اصلاحی ، لزوما دارای عصمت اند، پیوند ناگسستنی با وحی دارند، داناترین مردمان اند نسبت به صلاح و فساد جامعه و آگاه ترین اند در شناخت روش هـا و راهـکارهای اصـلاح.

بر پایۀ یافته های تحقیق ، مبانی کلامی مرتبط با هدف گذاری اصلاح اجتماعی، عبارت اند از توحیدمحوری در تمامی حرکت ها و باور به معاد و نظام جزا و پاداش اخروی. اینکه این فراز از زیارت جامعۀ کبیره ، به صورت ماضی و گذشته بیان شده ، شاید در صدد بیان آن است که خدا با ولایت حضرات معصوم ، تباهی امور را اصلاح و حجت را بر مردم تمام کرده است و جامعۀ اسلامی باید با بهره گیری از نشانه های آشکار الهی در مسیر توحید، ادامۀ مسیر دهد. بنا بر آموزه های اسلامی کسب علم که به طور کلی امری پسندیده و گاه ، فریضه شمرده شده است ، چنانچه با انگیزة فخرفروشی و یا مباهات و جلب نظر مردم صورت گیرد، ارزشی ندارد و به فرمودة رسول خدا(ص ) عقوبت نیز به دنبال خواهد داشت (حرانی ، ص ٤٤-٤٣؛ صدوق ، ١٤١٣ق ، ج ٤، ص ٣٦٣، ح ٥٧٦٢). نتیجه معصـومان (ع ) بر پایۀ تکالیف هدایت گرانه ای که بر عهدة آنان است ، خود را نسبت به اصلاح آسیب های خرد و کلان اجتماعی مسئول دانسته و آحاد جامعه را نیز نسبت به این امر حساس نموده اند. معصومان نیز تلاش های اصلاح گرایانۀ خویش را بر مبنای توحید سامان دهی کرده ، هدف از اصلاح گری را رساندن آحاد جامعه به مقام قرب الهی قرار داده اند.