چکیده:
یکی از پدیده های مشترک ادیان بزرگ جهان، توصیه و سفارش آنها به سلوک زاهدانه و مراقبه نفس است. ریاضت و تحقیر دنیا و پرهیز از لذائذ دنیوی از مشخصات بارز ادیان و مکاتب هندی و آئین بوداست. از طرفی در تعالیم و آموزهای اسلامی هم توصیه هایی به مسلمانان برای مراقبه نفس و خودسازی وجود دارد. مقاله حاضر به شیوه توصیفی، تحلیلی، به بررسی مقایسه ای ریاضت و تهذیب نفس در تعالیم اسلامی با مکاتب فلسفی هند و آئین بودا می پردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که ادیان غیرتوحیدی هند و آئین بودا هم نظیر آموزه های اسلامی، تعالیمی را جهت تهذیب و تربیت انسان برای زندگی فردی، اجتماعی و رساندن او به سعادت، به پیروان خود توصیه نموده اند و شباهت هایی هم در برخی موارد میان آموزه های آنها وجود دارد، بخصوص آئین بودا که برای رساندن انسان به آرامش، برگزیدن یک راه میانه را بین بهره گیری از دنیا و ترک آن پیشنهاد می کند و از مکافات عمل سخن می گوید اما به علت اختلاف در جهان بینی، انگیزه و روح حاکم بر این اعمال در دو مکتب، بسیار باهمدیگر متفاوت است.
خلاصه ماشینی:
"نتایج تحقیق نشان می دهد که ادیان غیرتوحیدی هند و آئین بودا هم نظیر آموزه های اسلامی، تعالیمی را جهت تهذیب و تربیت انسان برای زندگی فردی، اجتماعی و رساندن او به سعادت، به پیروان خود توصیه نموده اند و شباهت هایی هم در برخی موارد میان آموزه های آنها وجود دارد، بخصوص آئین بودا که برای رساندن انسان به آرامش، برگزیدن یک راه میانه را بین بهره گیری از دنیا و ترک آن پیشنهاد می کند و از مکافات عمل سخن می گوید اما به علت اختلاف در جهان بینی، انگیزه و روح حاکم بر این اعمال در دو مکتب، بسیار باهمدیگر متفاوت است.
همراه با کنترل و مراقبه نفس از جمله تعالیمی است که در قرآن، احادیث نبوی و خطبه ها و نامه های امام علی (ع) در نهج البلاغه هم به صورتی کامل تر به آنها سفارش شده است ولی آنچه وجه تمایز و اختلاف آنهاست این است که اولا بسیاری از تعالیم ادیان هندی در این زمینه، نظیر تجرد، گیاه خواری، برهنگی و گرسنگی، خرافی، افراطی و موجب ترک دنیاست در حالی که در اسلام به جای رهبانیت و گوشه گیری به حضور در اجتماع و کار و تلاش سفارش شده و انجام اعمال سخت و طاقت فرسا جایگاهی ندارد و ریاضت در قرآن و نهج البلاغه همان ریاضت شرعی و انجام تکالیف و امور دینی است که حتی همین تعالیم هم نظیر روزه گرفتن و شب زنده داری برای کسانی مانند سالمندان و بیماران که توانایی انجام آن را ندارند تکلیف واجب شمرده نشده است."
(
, 
, 
)
